Stołówki szkolne serwują ekologiczne posiłki…
Powiecie, że to niemożliwe? W Mouans-Sartoux karmią dzieci 100% bio.
Mouans-Sartoux to małe miasteczko położone we francuskim departamencie Alpy Nadmorskie, liczące mniej niż dziesięć tysięcy mieszkańców. Już w 2012 r. samorząd osiągnął niezwykle ambitny cel 100% produktów bio w stołówkach szkolnych, czyli wszystkie posiłki są przygotowywane wyłącznie z certyfikowanych produktów ekologicznych. Co najważniejsze, odbyło się to bez podniesienia cen tych posiłków.
Wprowadzenie produktów ekologicznych odbywało się stopniowo. Zaczęło się w 1999 r. od zakupów ekologicznej wołowiny po kryzysie tzw. choroby szalonych krów (BSE), co wprowadziło do szkolnych menu zaledwie 4% produktów bio. Następnie wskaźnik z roku na rok rósł: 9,6% w 2008 r., 23% w 2009 r., 50% w 2010 r., 73,6% w styczniu 2011 r., wreszcie od 1 stycznia 2012 r. osiągnięto wymarzone 100% bio. Dotyczy to ponad 1000 posiłków dziennie. Wszystko jest ekologiczne, bez pestycydów, nawozów sztucznych i GMO: warzywa, owoce, nabiał, mięso, a średnia cena posiłku wynosiła w 2023 r. 3,60 euro, co sytuowało się w środku przedziału cen posiłków we francuskich stołówkach szkolnych.
Lepsze, bo własne
Udało się to przede wszystkim dzięki własnej produkcji warzyw i owoców na zakupionym przez samorząd gospodarstwie z 6 ha ziemi uprawnej (w tym 3000 m2 w ośmiu nowych szklarniach), dzięki zatrudnieniu na pełny etat trzech rolników ogrodników, w tym uprzedniego właściciela gospodarstwa, który nadal zarządza produkcją. W szczycie sezonu pomagają im pracownicy zespołu terenów zieleni. Gospodarstwo stosuje zasady agroekologii, a od 2010 r. jest w całości certyfikowane jako producent rolnictwa ekologicznego. Uprawia się tam m.in. marchew, kapustę, pomidory, cukinię, cebulę, zioła – łącznie około 50 gatunków warzyw i ziół, a także owoce, a nawet drzewa oliwne, aby produkować własną oliwę (około 100 litrów rocznie). Sałata jest ścinana poprzedniego popołudnia na południowy lunch we wszystkich szkołach. Dzieci jedzą więc wyłącznie świeże, lokalne i sezonowe warzywa i owoce, nie ma w lutym pomidorów z ogrzewanych szklarni. Gospodarstwo produkuje ponad 25 ton roślin rocznie i zaspokaja 85% zapotrzebowania na warzywa i owoce trzech stołówek w trzech szkołach.
Mouans-Sartoux było miastem pionierskim, które nie znalazłszy wystarczającej oferty lokalnych warzyw i owoców bio, postanowiło je produkować. Od tamtej pory w jego ślady poszło 60 miast, które połączyły się we wspierającą się i wymieniającą doświadczenia sieć. Wicemer Mouans-Sartoux, odpowiedzialny od wielu lat za politykę żywnościową Gilles Pérole jest dziś jednocześnie liderem europejskiej sieci URBACT Biostołówki.
Koniec z marnotrawstwem
Drugą tajemnicą sukcesu samorządu miasta jest radykalna walka z marnotrawstwem żywności, które udało się zredukować o 80%. Przede wszystkim dzieciom proponuje się znacznie mniejsze porcje, a następnie dostają dokładki tego, co im najbardziej smakowało, jeżeli są jeszcze głodne. Ponadto co drugi posiłek podawany w stołówce szkolnej w Mouans-Sartoux jest wegetariański, co zmniejsza oddziaływanie na klimat, a jednocześnie cenę posiłku średnio o połowę w stosunku do przygotowanego na bazie mięsa. Produkty mleczne (sery, jogurty i twarogi) oraz wszystkie świeże owoce serwowane podczas lunchu są dofinansowane w ramach programu Unii Europejskiej. W zamówieniach publicznych na towary kupowane na zewnątrz praktykuje się klauzule preferencyjne dla wyprodukowanych lokalnie, w odległości nieprzekraczającej 200–250 km.
Posiłki są przygotowywane we własnych kuchniach przez personel zatrudniony na stałe. Obowiązują standardy żywienia domowego: nie stosuje się żadnych dodatków przemysłowych ani prefabrykowanych sosów. Wymaga to stałych szkoleń dla personelu. Wprowadzenie formuły „mniej mięsa, za to lepsze”, zwiększenie udziału produktów pełnoziarnistych i roślin strączkowych oraz masowe wprowadzanie warzyw do jadłospisu, liczne zajęcia sportowe i relaksacyjne dla dzieci oraz rozsiane po mieście sprzęty do zabaw i ćwiczeń fizycznych to elementy polityki odżywiania i troski o zdrowie najmłodszego pokolenia, zgodnej z przyjętą przez miasto Agendą 21. Stosowane przez samorząd zasady dla stołówek szkolnych: 100% bio, 100% lokalne, 100% kuchni domowej ze świeżych produktów oddziałują nie tylko na żywienie dzieci w szkołach.
Obserwatorium zrównoważonego żywienia
Częścią polityki żywnościowej Mouans-Sartoux jest obserwatorium zrównoważonego żywienia, które regularnie śledzi jej efekty, w tym zachowania mieszkańców. Z badania zrealizowanego w 2019 r., czyli po siedmiu latach wdrażania Agendy 21, wynika m.in., że polityka żywnościowa miasta zainspirowała 87% ankietowanych rodziców do zmiany praktyk zakupowych – 13% twierdzi, że odżywia się wyłącznie ekologicznie, 61% rodzin je produkty ekologiczne „często” lub codziennie, 27% robi zakupy bezpośrednio u producenta raz w tygodniu, a 12% na targowisku, 97% rodziców jest zadowolonych z posiłków szkolnych, a jedynie 8% dzieci uważa, że je za dużo warzyw.
Przykład menu ze szkoły w Mouans-Sartoux z 21 marca 2025 r.
- tabouleh z kaszy bulgur z natką pietruszki
- dal z czerwonej soczewicy
- ryż i warzywa sezonowe
- ser do wyboru
- owoc sezonowy
Pełne menu szkół w Mouans-Sartoux na marzec 2025: https://www.mouans-sartoux.net/images/Menus_mars_2025.pdf
Powiązane artykuły
Jeśli nie zaznaczono inaczej, materiał nie może być powielany bez zgody redakcji.