Czym jest żywność ekologiczna?
Bez pestycydów, zdrowa, lepszy smak i… wyższa cena – z tym najczęściej kojarzy się żywność ekologiczna. Jak to jest naprawdę, za co dokładnie płacimy, dlaczego warto i jak wygląda przyszłość rolnictwa ekologicznego w Polsce?
Podstawowe różnice między rolnictwem konwencjonalnym, a ekologicznym
Zasadnicza różnica pomiędzy rolnictwem ekologicznym, a konwencjonalnym z punktu widzenia konsumenta to niestosowanie w produkcji ekologicznej różnorodnych związków chemicznych mających na celu optymalizację plonów. Wspólnym celem zarówno rolnictwa ekologicznego, jak i konwencjonalnego, jest produkcja. Jednakże w pierwszym przypadku wszystkie zabiegi związane z produkcją są ukierunkowane również na ochronę środowiska, krajobrazu oraz innych czynników środowiskowych, a uzyskany plon cechuje wysoka jakość. W rolnictwie konwencjonalnym główny cel to maksymalizacja uzyskiwanego plonu, czyli zwiększanie efektywności ekonomicznej.
Jakość produktów ekologicznych
Na jakość produktów ekologicznych wpływa przede wszystkim zakaz stosowania środków ochrony roślin, takich jak pestycydy, herbicydy czy fungicydy, których szkodliwość dla zdrowia i życia jest bezdyskusyjna, i udowodniona w wielu badaniach. Duża część kiedyś powszechnie stosowanych środków chemicznych została już zabroniona, jak na przykład azotox. Dopuszczone substancje zostały pogrupowane, a ich ilość w postaci pozostałości w produkcie jest ściśle określona rozporządzeniem. Ponadto, produkty ekologiczne mają wiele dodatkowych walorów, jak zawartość suchej masy, witamin i minerałów. W zależności od gatunku i odmiany owoców czy warzyw, te uprawiane metodami ekologicznymi mają przeważnie większe ilości tych składników niż te same warzywa i owoce uprawiane konwencjonalnie. Za jakością idzie również cena.
„Na tę różnicę w cenie wpływają wyższe koszty produkcji i mniejsza wydajność upraw ekologicznych. Z racji, że skala sprzedaży produktów ekologicznych w ujęciu globalnym jest wciąż niewielka, istotny składnik ostatecznej ceny stanowią też koszty logistyczne (transport, większe marże powodowane mniejszą skalą, koszty pracy ludzkiej etc). Coraz częściej na koszty produkcji żywności patrzy się jednak z szerszej perspektywy, uwzględniającej zużycie zasobów naturalnych, zmiany klimatyczne etc. Przy takim podejściu koszty uprawy żywności ekologicznej wypadają znacznie lepiej i wpisują się w koncepcję zrównoważonego rozwoju” – podsumowuje Karol Przybylak, redaktor BioKurier.pl, członek Polskiej Izby Żywności Ekologicznej.
Skąd wiemy, że dany produkt pochodzi z produkcji ekologicznej?
Każdy producent żywności ekologicznej rozpoczyna działalność od certyfikacji. „To skomplikowany i szczegółowy proces. Produkcja poddana jest kontroli nie tylko na początku – przy certyfikacji – ale też rokrocznie, by utrzymać certyfikat. Spełnienie norm określonych szczegółowo w rozporządzeniu unijnym daje możliwość znakowania własnej produkcji jako ekologicznej poprzez umieszczenie na produkcie logo ekolistka z dwunastoma gwiazdkami” – tłumaczy Krystyna Radkowska, Prezes Polskiej Izby Żywności Ekologicznej.
Dbałość o środowisko naturalne
Największym problemem rolnictwa konwencjonalnego zdaje się przede wszystkim wysokoskalowe rolnictwo przemysłowe i intensywny chów zwierząt. Wiążą się one z olbrzymimi uprawami monokulturowymi. Ich negatywny wpływ to, między innymi, zanieczyszczenie środowiska i zubożenie różnorodności biologicznej, zarówno jeżeli chodzi o dziką przyrodę, jak i gatunki i odmiany stosowane w uprawie. Rolnictwo ekologiczne natomiast cechuje dbałość o jakość gleby, różnorodność biologiczną i znaczne ograniczenie zanieczyszczenia powietrza. Jak więc będzie wyglądał rynek rolnictwa ekologicznej w przyszłości?
Przyszłość rolnictwa ekologicznego
Rynek żywności ekologicznej w Europie należy od ponad dwóch dekad do jednego z najbardziej dynamicznie rozwijających się segmentów rynku żywności. Udział żywności ekologicznej w ogólnej sprzedaży żywności w niektórych krajach Europy przekroczył 10% i, pomimo pogorszenia sytuacji dochodowej konsumentów w okresie pandemii, odnotowano globalny wzrost sprzedaży żywności ekologicznej.
Wartość polskiego rynku żywności ekologicznej wynosi 1,36 mld zł (co stanowi jedynie 0,5% całego rynku spożywczego). W 2020 roku powierzchnia upraw ekologicznych wynosiła 509 291 ha, co plasuje nas na 19. miejscu na świecie. „Nasz kraj ma bardzo dużo do nadrobienia, jeśli chcielibyśmy chociaż osiągnąć dane średnie dla UE, nie wspominając nawet o niedoścignionym celu 25%. Najbliższe lata przyniosą duże zmiany w rolnictwie ekologicznym w Unii Europejskiej: wzrośnie jego znaczenie w nowej Wspólnej Polityce Rolnej i zmieni się prawo, które je reguluje. Polscy rolnicy ekologiczni oczekują, że w ślad za tym będzie im łatwiej na rynku, ale potrzebne jest wsparcie organizacyjne i finansowe ze strony naszego państwa, a przede wszystkim usuwanie barier dla rolników ekologicznych” – pisze Dorota Metera, prezes Bioekspert sp. z o. o. w raporcie „Żywność ekologiczna w Polsce. Raport 2021”, dostępnym na stronie www.jemyeko.com.
Artykuł powstał we współpracy z Polską Izbą Żywności Ekologicznej. Więcej informacji o żywności ekologicznej znajdziesz na stronie PIŻE – www.jemyeko.com. Izba zrzesza ponad 100 przedsiębiorców reprezentujących wszystkie segmenty rynku BIO w Polsce: rolników, przetwórców, producentów, dystrybutorów i sklepy, jednostki certyfikujące i branże pokrewne: producentów naturalnych kosmetyków, środków czystości, nawozów czy biokompostowalnych opakowań i naczyń jednorazowych.
Powiązane artykuły
Jeśli nie zaznaczono inaczej, materiał nie może być powielany bez zgody redakcji.