Francuska Agencja ds. Żywności i Środowiska ostrzega przed zagrożeniami ze strony nowych GMO

Ekspertyza Francuskiej Agencji ds. Żywności, Środowiska oraz Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (ANSES) na temat ryzyka związanego z nowymi roślinami modyfikowanymi genetycznie została ostatecznie opublikowana po tym, jak opóźnienia doprowadziły do wielokrotnych oskarżeń o cenzurę (patrz poniżej). Jego druzgocące ustalenia grożą zablokowaniem prób osłabienia przepisów dotyczących nowych roślin genetycznie modyfikowanych.

W nowo opublikowanym raporcie ANSES wzywa do oceny nowych roślin na podstawie oceny ryzyka dla zdrowia i środowiska w poszczególnych przypadkach. Stwierdza, że „ważne” jest opracowanie planu monitorowania po wprowadzeniu na rynek każdego produktu, zarówno pod kątem wpływu tych nowych GMO na środowisko, jak i ich skutków społeczno-ekonomicznych.

Autorzy raportu ANSES przeprowadzili około dziesięciu analiz przypadków (ryż o zmniejszonej wysokości, pszenica o niższej zawartości glutenu, ziemniak odporny na herbicydy, winorośl odporna na szarą pleśń, pomidor o wysokiej zawartości aminokwasów itp.) i rozważyli możliwe zagrożenia, które te rośliny NGT (rośliny wyprodukowane przy użyciu nowych technik genomowych, takich jak CRISPR/Cas) stanowią dla zdrowia i środowiska.

Grupa naukowców zauważyła, że „pewne potencjalne zagrożenia pojawiają się wielokrotnie w tych studiach przypadków” i że „obejmują one zagrożenia związane z nieoczekiwanymi zmianami w składzie rośliny, które mogą powodować problemy żywieniowe, alergenność lub toksyczność, lub średnio- i długoterminowe zagrożenia dla środowiska, takie jak ryzyko przepływu genów z edytowanych roślin do kompatybilnych dzikich lub uprawnych populacji”.

GMWatch z zadowoleniem przyjmuje fakt, że ANSES uznaje zagrożenia dla zdrowia związane z nowymi roślinami GM, które zostały praktycznie zignorowane lub po prostu odrzucone przez popierające deregulację grupy w Parlamencie Europejskim i całkowicie pominięte w Wielkiej Brytanii.

Eksperci zwracają uwagę na fakt, że duża różnorodność roślin, które mogą być modyfikowane za pomocą NGT, może zwiększyć ryzyko przeniesienia zmodyfikowanych genów na inne gatunki. Zwracają również uwagę na ryzyko zakłócenia interakcji między zwierzętami a roślinami NGT, szczególnie w przypadku owadów zapylających.

Biorąc pod uwagę, że CRISPR/Cas jest najczęściej stosowaną nową technikę GMO, ANSES ” podkreśla, że precyzja, z jaką działają te „molekularne nożyczki”, nie jest doskonała: Liczne badania donoszą o „niepożądanych skutkach ubocznych”, tj. niezamierzonych modyfikacjach genomu roślin NGT. Naukowcy zalecają „zwrócenie szczególnej uwagi na te skutki, scharakteryzowanie całego obszaru genomu, którego one dotyczą i uzasadnienie braku ryzyka związanego z tymi dodatkowymi modyfikacjami”.

W celu oceny ryzyka związanego z roślinami edytowanymi genowo, ANSES zaleca:

– rozwój i adaptację technik proteomicznych i metabolomicznych do badań porównawczych składu w warunkach rzeczywistych po uprawie polowej (GMWatch wielokrotnie zalecał również te analizy molekularne dla nowych roślin GM, w celu wykrycia nieoczekiwanych zmian składu wynikających z procesów GM stosowanych do rozwoju roślin);

– oznaczanie głównych znanych alergenów w badanych roślinach przy użyciu ilościowych technik LC-MS/MS (chromatografia cieczowa z tandemową spektrometrią mas);

– w zależności od gatunku, pomiar poziomów toksycznych, genotoksycznych lub antyodżywczych związków, o których wiadomo, że są wyrażane;

– lepsze uwzględnienie w ocenie ryzyka środowiskowego skumulowanych długoterminowych skutków i właściwości rolno-środowiskowych uprawy roślin NTG.

ANSES zauważa również, że zalecenia te można również zastosować do oceny transgenicznych roślin GM. Zdaniem GMWatch jest to mądra sugestia, która może znacznie poprawić obecne regulacje.

W przeciwieństwie do brytyjskich organów regulacyjnych ds. GMO, eksperci ANSES faktycznie przeczytali i rozważyli kilka przeglądów ostrożnościowych z recenzowanej literatury naukowej, które ostrzegają, że rośliny NGT mogą mieć niezamierzone skutki dla zdrowia i środowiska. Eksperci podsumowują wyniki tych przeglądów w sposób bezstronny i traktują je poważnie.

Inną doskonałą sugestią jest obowiązek przeprowadzania 90-dniowych badań na zwierzętach w przypadku roślin NGT, choć z tekstu ANSES nie wynika jasno, czy dotyczy to tylko gatunków roślin, o których wiadomo, że naturalnie zawierają substancje toksyczne lub antyodżywcze, czy też wszystkich roślin NGT. Biorąc pod uwagę nieprzyjemne niespodzianki, które mogą pojawić się w przypadku roślin GM w badaniach żywienia zwierząt i znane niezamierzone skutki mutacji nowych technik GM, GMWatch zaleca, aby wszystkie rośliny NGT były poddawane tym badaniom.

Podsumowując, ANSES proponuje indywidualną ocenę roślin NGT, w zależności od wprowadzonych modyfikacji, wykrytych niezamierzonych skutków, charakteru zmodyfikowanych roślin itp. Agencja twierdzi, że „podziela spostrzeżenia ekspertów”, że „niektóre z zagrożeń zidentyfikowanych [dla roślin NGT] są podobne do tych już zidentyfikowanych dla [GMO pierwszej generacji], ale narażenie na te zagrożenia może wzrosnąć wraz z rozwojem stosowania [NGT] i wzrostem wielkości rynku tych roślin, zwłaszcza że trwają prace nad szeroko rozpowszechnionymi roślinami [owocami, warzywami itp.], które nie są obecnie dotknięte transgenezą”.

Kolejny ważny aspekt raportu dotyczy społeczno-ekonomicznego wpływu NGT. Eksperci podkreślają znaczenie „dostosowania obecnych ram regulacyjnych dotyczących praw własności intelektualnej” dla roślin NGT. W zależności od charakteru tych praw (patenty itp.), przyjęcie NGT może prowadzić do „braku równowagi między podmiotami gospodarczymi w zakresie podziału wartości”. Stwierdzają oni, że „wpływ rozwoju roślin pochodzących z NGT na koncentrację sektora hodowli roślin i nasiennictwa jest istotną kwestią, na którą władze publiczne powinny zwracać szczególną uwagę”.

Eksperci zauważają jednak, że wprowadzenie nowych GMO w Europie będzie miało różny wpływ na każdy sektor, szczególnie ze względu na „potencjalne trudności” związane z koegzystencją między sektorami GMO, konwencjonalnym i ekologicznym.

Presja polityczna

Chociaż raport ANSES został opublikowany dopiero 5 marca, zgodnie z artykułem opublikowanym wcześniej w Le Monde przez Stéphane’a Foucarta, został on ukończony już 11 grudnia 2023 roku. Formalna opinia ANSES, oparta na tym raporcie, została podpisana 22 stycznia przez jej dyrektora generalnego Benoît Valleta i natychmiast przekazana rządowi francuskiemu. ANSES planował opublikować raport i opinię na początku lutego, ale źródła zbliżone do tej sprawy podały, że publikacja została zablokowana z powodu „presji politycznej”.

Foucart pisze w Le Monde, że data była ważna, ponieważ ekspertyza agencji miała na celu poinformowanie o decyzjach posłów do PE, którzy 7 lutego głosowali za osłabieniem przepisów UE dotyczących nowych GMO. Według Foucart, „pomimo tego głosowania, plan Komisji Europejskiej dotyczący złagodzenia przepisów utknął w martwym punkcie z powodu braku porozumienia między państwami członkowskimi i został przełożony na następną kadencję parlamentarną [uwaga: GMWatch rozumie, że belgijska prezydencja Rady Unii Europejskiej nadal próbuje przeforsować propozycję w tej kadencji]. Do wtorku 5 marca ANSES nadal nie podała niczego do wiadomości publicznej, nie wyjaśniając powodu zwłoki, nie komentując i zapewniając nas, że wszystko zostanie wkrótce opublikowane”. Raport został ostatecznie opublikowany dopiero po tym, gdy na podstawie wycieku kopii raportu artykuł Foucarta wyjaśnił charakter jego treści.

Claire Robinson

źródło: GM Watch

Tłumaczenie: Jan Skoczylas