NOWY RAPORT: finansowanie inwestycji gazowych to ryzykowna, ślepa uliczka

Kluczowe wnioski z analizy:

• Transformacja (z gazem lub bez gazu) w rękach branży finansowej. Sektor finansowy odgrywa kluczową rolę zarówno w działaniach służących ochronie klimatu jak i realizowaniu inwestycji sprzecznych z tym celem. Rozbudowa infrastruktury gazowej stoi w sprzeczności z nauką o klimacie i podważa wysiłki zmierzające do osiągnięcie celu 1,5°C. Zgodnie z nim kraje OECD powinny zakończyć wykorzystanie gazu w elektroenergetyce najpóźniej w roku 2035, a w pozostałych gałęziach gospodarki do roku 2040.

• Rozkwit gazu w Polsce. Niestety w Polsce wciąż kładzie się duży nacisk na rozwój energetyki gazowej. Polska planuje 50% wzrost zużycia gazu kopalnego do 2030 roku oraz największy wzrost zużycia tego paliwa w produkcji energii elektrycznej w całej UE. Tylko do 2027 r. w Polsce ma powstać 5 nowych dużych elektrowni gazowych o łącznej mocy 3,5 GW: Grudziądz, Ostrołęka C, Rybnik i dwa bloki gazowe w elektrowni Dolna Odra. Kolejne 2 GW gazowych mają stanąć w elektrowni Kozienice. Eksperci ostrzegają, że realizacja tych inwestycji oznacza dla Polski gazowy „lock-in” i przekreśla szanse naszego kraju na osiągnięcie neutralności klimatycznej.

• Projekty eksploatacji złóż i rozbudowy infrastruktury gazowej są obarczone rosnącym ryzykiem reputacyjnym, związanym m.in. z ich negatywnym wpływem na klimat i środowisko oraz przypadki łamania praw człowieka. Dostępny jest szereg narzędzi umożliwiających śledzenie zaangażowania instytucji finansowych w rozwój sektora naftowo-gazowego oraz powiązanie ich z najbardziej kontrowersyjnymi projektami i firmami.

• Taksonomia UE wyklucza większość planowanych w Polsce inwestycji gazowych, ponieważ nie wnoszą one znaczącego wkładu w realizację celów środowiskowych. Taksonomia zobowiązuje przedsiębiorstwa do ujawnienia, jaka część działalności jest z nią zgodna, a w przypadku banków – jaki to odsetek ich portfela kredytowego lub inwestycyjnego.

• Widoczność związku banków z finansowaniem paliw kopalnych będzie także zagwarantowana przez Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD – obecnie jeszcze tylko propozycja), nowelizującej przepisy o raportowaniu niefinansowym, a także obowiązek ujawnień dokonywanych w ramach tzw. III filara regulacji ostrożnościowych.

• Kolejne problemy dla inwestycji gazowych wynikać mogą z dedykowanych dla gazu progów emisji. Progi te sprawiają, że działalność elektrowni gazowych będzie obarczona dodatkowymi kosztami w celu sekwestracji CO2 albo podtrzymywania funkcjonalności obiektu, który przez zdecydowaną większość roku nie generuje prądu, czyli innymi słowy – nie produkuje sprzedawanego produktu.
• Trwają prace nad zmianami w pakiecie regulacji ostrożnościowych CRR/CRD, które mają doprowadzić do uwzględnienia w nich kwestii klimatycznych w szerszym zakresie. Dotyczyć będą one samych banków jak i organów nadzoru, i powinny znacząco zwiększyć znaczenie ryzyk ESG w politykach i strategiach instytucji finansowych, również poprzez wymóg prowadzenia przez banki testów warunków skrajnych. Można się spodziewać, że całokształt tych zmian doprowadzi do zwiększenia zakresu, w jakim europejskie instytucje finansowe działają na rzecz klimatu oraz sprawiedliwej transformacji.