Hodowla, klimat i zdrowie
Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) podkreśla, że jednym z wiodących obszarów ochrony środowiska powinien być sektor hodowlany. Hodowla zwierząt powoduje emisję metanu pochodzącą z nawozu zwierzęcego, emisję metanu z procesów trawiennych zwierząt oraz podtlenku azotu z nawozów mineralnych stosowanych w uprawach paszowych. Hodowla odpowiedzialna jest za 18% emisji gazów cieplarnianych spowodowanych działalnością człowieka. Oprócz tego z rolniczej produkcji zwierzęcej pochodzi 64% emisji amoniaku, co przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza, gleb i wód, powstawania kwaśnych deszczów i uszkadzania warstwy ozonowej. Także Dyrekcja Generalna ds. Środowiska w Komisji Europejskiej podkreśla niebezpieczeństwo związane z wpływem hodowli na ocieplenie klimatu.
Niszcząca produkcja
Krowa, która daje 25 litrów mleka, wytwarza dziennie od 100 do 500 litrów metanu. Do globalnego ocieplenia przyczynia się on w stopniu większym niż dwutlenek węgla. Dane z raportu FAO z 2006 r. pokazują, że hodowla zwierząt takich jak krowy, owce, świnie czy drób może być przyczyną poważnej degradacji gleb i wód. Przewiduje się, że wkrótce problem ten stanie się jeszcze bardziej palący, ponieważ w pierwszej połowie obecnego stulecia globalne spożycie mięsa i mleka ulegnie podwojeniu.
Większość światowej produkcji zwierzęcej odbywa się w systemach przemysłowych, wywierających silną presję na zasoby gruntowe i wodne zwłaszcza ze względu na rozrastające się uprawy paszowe. Hodowla przemysłowa powoduje rozległe zanieczyszczenia nawozem zwierzęcym oraz stosowanymi w uprawach nawozami sztucznymi, pestycydami i herbicydami. Nie zachowuje się w niej nawet minimum dobrostanu zwierząt. Żyją w stresie i strachu, zamknięte w ciemnościach, stoją we własnych ekskrementach, faszerowane antybiotykami.
Hodowla żywego inwentarza na mięso, mleko i jaja zużywa istotną część światowych zasobów naturalnych. Jedna trzecia gruntów ornych na świecie jest zajmowana przez uprawy paszowe; przeszło 90% światowej soi oraz 60% kukurydzy i jęczmienia uprawia się na paszę dla zwierząt. Jedną z głównych przyczyn emisji CO2 i zaniku bioróżnorodności jest karczowanie i wycinanie lasów. Ziemia pod pastwiska (70%) i uprawy paszowe to w rzeczywistości tereny, które ogołocono z lasów. Powiększanie terenów pod uprawy paszowe bezpośrednio pogarsza także warunki życia przeszło 1/4 ludności świata. Rozrastające się uprawy zabierają miejsce pastwiskom. Te pastwiska, które pozostają, są więc nadmiernie wykorzystywane, a to powoduje ich pustynnienie.
Pilne reformy
Alternatywą dla przemysłowych hodowli zwierząt są farmy ekologiczne. Tu musi być zachowany nie tylko dobrostan zwierząt, ale także zasady zrównoważonego rozwoju. Wpływ takiej hodowli na środowisko jest mniejszy i bardziej rozłożony w czasie.
Międzynarodowa organizacja Compassion in World Farming (CIWF) doprowadziła do opracowania i opublikowania pierwszego w Europie raportu na ten temat. Opracowanie zatytułowane „Globalne ocieplenie: zmiany klimatyczne a dobrostan zwierząt hodowlanych” zostało wydane przez Klub Gaja w języku polskim. Raport wskazuje na to, że aktualne ceny mięsa i mleka są zaniżone w stosunku do rzeczywistych kosztów ekologicznych ich produkcji. Sprawą zasadniczej wagi jest więc, by koszty i ceny tych produktów w krajach rozwiniętych zaczęły odzwierciedlać ich prawdziwe koszty. CIWF uważa jednocześnie, że to właśnie w tych krajach mamy do czynienia z sytuacją niezrównoważonej ekologicznie nadprodukcji i nadmiernej konsumpcji produktów zwierzęcych (mięsa, mleka i jaj). Zaplanowane i umiejętnie przeprowadzone ograniczenie produkcji i konsumpcji mięsa i mleka w krajach Unii Europejskiej jest niezbędnym krokiem na drodze do zahamowania zmian klimatycznych.
Skuteczne rozwiązanie problemu emisji z tego typów hodowli wymaga kompleksowego podejścia do wykorzystania gruntów i hodowli. Tymczasem w Unii Europejskiej rolnictwo nie jest objęte jednolitym systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Oznacza to, że państwa członkowskie mają swobodę w decydowaniu w sprawie włączenia go lub niewłączenia do swoich programów kontroli emisji.
Specjaliści poszukują złotego środka, ale czy przeciętny Europejczyk ma biernie oczekiwać na szczęśliwe zakończenie tych poszukiwań? Nie, nie traćmy czasu, nawet jeśli zmiana nawyków żywieniowych nie jest łatwa. Nasze wybory żywnościowe mają wpływ na to, jaką Ziemię zostawimy przyszłym pokoleniom. O więcej zbóż, owoców i jarzyn w codziennych posiłkach apelują już nie tylko dietetycy, ale także specjaliści zajmujący się ochroną klimatu. Dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa w tym zakresie.
Siła konsumentów
Produkcja mięsa i przetworów mlecznych odpowiada za 13,5% ogółu emisji gazów cieplarnianych w 25 państwach Unii Europejskiej. W Wielkiej Brytanii mięso i produkty mleczne odpowiadają za 8% krajowych emisji, podczas gdy owoce i warzywa za 2,5%. Nakład energii na wyprodukowanie jednej porcji gotowanej wieprzowiny bywa trzy razy większy niż na wyprodukowanie porcji gotowanej fasoli lub innych nasion roślin strączkowych. Oznacza to, że decyzje konsumentów dotyczące zakupów żywnościowych wpływają na indywidualny ślad węglowy równie znacząco jak wybór środków transportu. Spożywanie produktów o dużej zawartości składników roślinnych oszczędza energię i zmniejsza ślad węglowy. Tym bardziej, że największe źródło emisji gazów cieplarnianych w produkcyjnej hodowli zwierząt tkwi w samych zwierzętach, tzn. w ich procesach trawiennych i wydalniczych. Prawdopodobnie jedyną skuteczną metodą zmniejszenia emisji pochodzącej z produkcji zwierzęcej w stopniu niezbędnym dla ograniczenia wzrostu globalnego ocieplenia jest redukcja rozmiarów sektora hodowlanego w krajach wysoko rozwiniętych.
Zwierzęta w hodowli produkcyjnej są podporządkowane wydajności. To nasila u nich stres, prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia, a zatem zwiększa możliwość zapadania na choroby, także zakaźne. Najnowsze oszacowania ekspertów służby zdrowia sugerują, że redukcja dziennego spożycia mięsa w krajach wysoko rozwiniętych może przyczynić się do zredukowania chorób nadwagi i otyłości o ok. 60%. Ograniczenie konsumpcji mięsa czerwonego lub przetworzonego zaleca także Światowy Fundusz Badań nad Rakiem.
Te dane wskazują jednoznacznie na potrzebę przemyślenia nie tylko naszych postaw i zachowań konsumenckich, ale i decyzji politycznych związanych z produkcją rolną i przetwórstwem.
Powiązane artykuły
Jeśli nie zaznaczono inaczej, materiał nie może być powielany bez zgody redakcji.