Wakacyjna pocztówka od Inicjatywy Dzikie Karpaty

Z początkiem sierpnia rozpoczął się w Bieszczadach trzeci obóz Inicjatywy Dzikie Karpaty.

Centrum Promocji Leśnictwa stworzone przez Nadleśnictwo Stuposiany jest miejscem chętnie odwiedzanym przez bieszczadzkich turystów. Budynek jest niezwykle okazały, można tam również podziwiać zapierające dech w piersiach widoki zalesionych zboczy. Nic dziwnego – góra za Centrum została wybrana przez leśników na obszar, który obejmują szczególną ochroną.  Górskie Nadleśnictwa zobowiązane są do wyboru terenu,  na którym zachowana będzie nienaruszona tkanka leśna [1]. Co za niesamowity zbieg okoliczności, że zdecydowano się akurat na ten obszar – zdjęcia i pocztówki z Centrum Promocji Leśnictwa będą na pewno wyglądać fantastycznie!

Tak też myślała grupa osób z emblematami Inicjatywy Dzikie Karpaty, która na początku sierpnia wybrała się  Centrum Promocji Leśnictwa. Oto wakacyjna pocztówka od Inicjatywy: zwrócicie uwagę na te fantastyczne krajobrazy! Jest coraz mniej miejsc, w których podziwiać można górskie zbocza nie dotknięte skutkami gospodarki leśnej. Na sąsiadujących terenach prowadzi się prace wycinkowe, podczas których z lasu znikają wiekowe buki, jodły i jawory. Zdjęcie na tle wyrębów z pewnością wyglądałoby mniej spektakularnie.

Inicjatywa Dzikie Karpaty to oddolny ruch obywatelski, który powstał w reakcji na wzmożoną wycinkę drzew w Puszczy Karpackiej. Jej głównym celem jest działalność na rzecz zachowania unikatowego, naturalnego charakteru tych terenów. Niezwykle stare, piękne i cenne lasy są wycinane – bardzo zależy nam, by o zaistniałej sytuacji dowiedziało się jak najwięcej osób.

Jakie są cele działania Inicjatywy Dzikie Karpaty?

– wstrzymanie wycinki w starodrzewach Bieszczad i Pogórza Przemyskiego, czyli w ostatnich fragmentach naturalnej Puszczy Karpackiej

– zaprzestanie odstrzału zwierząt na ww. obszarze

Czym są starodrzewy Bieszczad i Pogórza Przemyskiego, czyli obszar Puszczy Karpackiej, o który się upominamy?

– to lasy naturalne lub zbliżone do naturalnych, czyli stare lasy nie sadzone przez człowieka i w niewielkim stopniu zmienione przez działania gospodarcze

– to kilkadziesiąt tysięcy hektarów lasu, położonego głównie w otulinie Bieszczadzkiego Parku Narodowego oraz na terenie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego (TuPN), czyli w dawnym tzw. Państwie Arłamowskim

– to jedne z najdzikszych terenów w Polsce, bardzo rzadko zaludnione, choć coraz częściej odwiedzane przez turystów szukających kontaktu z naturą

Czemu starodrzewy Bieszczad i Pogórza Przemyskiego są tak cenne?

– to najlepiej zachowane fragmenty Puszczy Karpackiej, pokrywającej niegdyś cały obszar polskich Karpat.

– to kluczowa ostoja dużych drapieżników, siedlisko wilka, rysia, niedźwiedzia, żbika i orła przedniego. Ich przetrwanie wymaga rozległych obszarów leśnych i stabilnych populacji innych gatunków, np. jeleni i saren – obecnie zabijanych przez myśliwych.

– po Puszczy Białowieskiej, to największe skupisko drzew o wymiarach pomnikowych i gatunków charakterystycznych dla starych lasów, m.in. chrząszczy żyjących w martwym drewnie, czy porostów

Jaki jest obecny status tych obszarów?

– to teren zarządzany przez 4 nadleśnictwa, tj. Cisna, Lutowiska, Stuposiany (otulina BdPN) oraz Bircza (projektowany TuPN), gdzie prowadzona jest intensywna gospodarka leśna.

– tereny te są objęte ochroną w formie Parków Krajobrazowych oraz obszarów Natura 2000, ale nie ogranicza to prowadzonej tu gospodarki leśnej

– jedynie niewielka część tego obszaru jest objęta ochroną rezerwatową, 4.8% w otulinie BdPN i zaledwie 2.6% w projektowanym TuPN.

Jak działa gospodarka leśna na tym obszarze?

– Lasy Państwowe rokrocznie wycinają tu niemal 300 tys. m3, czyli około 0.7% krajowego pozyskania drewna. Dla porównania, w podobnej obszarowo gospodarczej części Puszczy Białowieskiej plany zakładają pozyskanie 6-krotnie mniejszej ilości drewna

– Obywatelskie patrole Inicjatywy Dzikie Karpaty wielokrotnie wykazywały naruszenia dobrych praktyk leśnych, m.in. wycinkę w strefach przypotokowych, czy wycinanie drzew o wymiarach pomników przyrody

– Gęstość dróg zrywkowych, wykorzystywanych do ściągania ściętych drzew ze zboczy górskich, należy do najwyższych na świecie. Niszczenie gleby zmniejsza funkcję wodochronną lasów górskich, zwiększając ryzyko powodzi oraz suszy w całym kraju

– Bieszczadzkie nadleśnictwa są najbardziej deficytowe w kraju ze względu na wysokie koszty wycinki i zwózki drewna. Przykładowo, Nadleśnictwa Cisna i Lutowiska dostały w ciągu 8 lat 120 milionów złotych dopłaty z Funduszu Leśnego. To prawie trzy razy więcej, niż roczna dotacja z Funduszu Leśnego na wszystkie 23 parki narodowe w Polsce.

Jaka jest historia starań o ochronę tych obszarów?

– plan utworzenia TuPN powstał 35 lat temu, prace nabrały tempa w latach 90., ale brak woli politycznej i opór Lasów Państwowych zatrzymały jego powstanie. W 2016 roku została złożona kompromisowa propozycja utworzenia rezerwatu chroniącego serce projektowanego Parku, ale trafiła do szuflady.

– Ostatnie poszerzenie BdPN miało miejsce w 1999 roku. Z przeprowadzonych wówczas badań wynikało, że właściwe funkcjonowanie Parku wymaga objęcia ochroną dwukrotnie większego obszaru. Mimo upływu 20 lat, argumenty te pozostały tylko na papierze.

– Od 2001 roku w Polsce nie powstał żaden Park Narodowy, ich łączna powierzchnia wynosi zaledwie 1% kraju, co daje nam 26 miejsce w Unii Europejskiej.

– w listopadzie 2018 r. Inicjatywa Dzikie Karpaty, Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze i Koalicja Niech Żyją! złożyła postulaty lepszej ochrony starodrzewi Puszczy Karpackiej w Regionalnej Dyrekcji LP w Krośnie. Odpowiedź była negatywna. Identyczna była reakcja Dyrekcji Generalnej oraz Ministerstwa Środowiska.

Jaka jest relacja między ochroną przyrody a rozwojem regionu?

– Turystyka jest najbardziej dynamicznie rozwijającym się sektorem gospodarki na opisywanym obszarze. Główną atrakcją turystyczną jest BdPN – w sezonie letnim notuje się ponad pół miliona wejść na szlaki piesze. Duży potencjał rozwoju turystyki tkwi w rozszerzeniu odwiedzanego obszaru na atrakcyjne sąsiedztwo – otulinę BdPN i Pogórze Przemyskie.

– Zatrudnienie w gospodarce leśnej spada, wraz ze zmieniającą się sytuacją na rynku pracy i odpływem migracyjnym coraz trudniej znaleźć pilarzy do pracy w lesie. Duża część drewna jest wywożona i przerabiana poza regionem, co nie przynosi korzyści lokalnej gospodarce.

– Zrównoważony rozwój regionu wymaga zachowania kluczowych potencjałów, jakim w przypadku omawianego obszaru są walory przyrodnicze i wizerunek dzikich Bieszczad. Kontynuacja intensywnej gospodarki leśnej bezpośrednio zagraża tym walorom.

_______

[1] Na mocy zarządzenia 28/2014 dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie każde z nadleśnictw jest zobowiązane do wyznaczenia na swoim terenie tzw. ostoi ksylobiontów oraz biogrup. Są to niewielkie tereny wyłączone z cięć, które mają ochronić cenne fragmenty lasów. W przypadku Nadleśnictwa Stuposiany to zaledwie 110 hektarów, z których prawie ¼ to zbocze za Centrum Promocji Leśnictwa. 

Ważniejsze źródła:

Affek, A. N., Gerlée, A., Sosnowska, A., & Zachwatowicz, M. (2019) Oszacowanie skali wpływu pozyskiwania drewna na wybrane elementy środowiska we wschodniej części polskich Karpat. Przegląd Geograficzny, 91, 83-106. 

Boćkowski, M. (red.) (2018). Projektowany Turnicki Park Narodowy- stan walorów przyrodniczych w 35 lat od pierwszego projektu parku narodowego na Pogórzu Karpackim. Nowosiółki Dydyńskie: Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze. 

Winnicki, T., & Michalik, S. (2014). Bieszczadzki Park Narodowy–historia utworzenia i powiększenia obszaru chronionego. Roczniki Bieszczadzkie, 22, 19-50. 

---

Inicjatywa Dzikie Karpaty

www.facebook.com/dzikiekarpaty 

Fot. Inicjatywa Dzikie Karpaty

---

Jeśli podoba Ci się to, co robimy, prosimy, rozważ możliwość wsparcia Zielonych Wiadomości. Tylko dzięki Twojej pomocy będziemy w stanie nadal prowadzić stronę i wydawać papierową wersję naszego pisma.
Jeżeli /chciałabyś/chciałbyś nam pomóc, kliknij tutaj: Chcę wesprzeć Zielone Wiadomości.