Fake news i dezinformacja

Fake newsy i dezinformacja to potężna broń w rękach anty-demokratów. Nie jest to zdanie odosobnione, aż 79% Polaków uważa to zjawisko za zagrożenie dla demokracji. Zwłaszcza, że problemy związane z dezinformacją przybierają na sile i oddziałują na coraz większe grupy odbiorców.

Mijający podwójny rok wyborczy dostarczył danych do pierwszych poważnych analiz na temat tego zjawiska w Polsce. W trakcie pracy nad raportem “Dezinformacja i Propaganda w Polskim Internecie w trakcie Kampanii Wyborczej 2019” analitycy Fundacji Geremka przeanalizowali tysiące kont i wpisów na Twitterze oraz treści publikowane na ponad 500 grupach i fanpage’ach na Facebooku. Celem analizy było zidentyfikowanie najczęściej powielanych treści dezinformacyjnych oraz wyszukanie kont o charakterze trolli lub botów.

Fake-newsy, pół-prawdy i treści dezinformacyjne w Polsce rozpowszechniają przede wszystkim politycy, choć powielane przez nich informacje są często zbieżne z prokremlowskimi.

Wbrew obiegowej opinii dyskusja w mediach społecznościowych nie jest zdominowana przez partię rządzącą. Mimo oczywistego wsparcia mediów publicznych, zasięgi i budowanie zaangażowania przez grupy i fanpage’y prorządowe i opozycyjne były na podobnym poziomie. Natomiast PiS skuteczniej narzuca tematy debat, wykorzystuje polaryzację i zarządzanie strachem. Stąd wrażenie dominacji prawicy. Wśród spraw najczęściej poruszanych przez największe polskie konta na Twitterze w trakcie kampanii wyborczej znalazły się: LGBT; Obcy (muzułmanie, Żydzi, uchodźcy); Czajka; Brexit; Klimat; Aborcja.

Okazuje się także, że dezinformacja jest szerszym zjawiskiem, niż samo fake-news.

Wyolbrzymianie znaczenia także prawdziwych treści, nadawanie nowych znaczeń, pomijanie kontekstu może wprowadzić odbiorców w błąd, co do skali zjawisk i prowadzi do radykalizacji postaw. W tym sensie dezinformacja jest groźniejsza niż fake-newsy, które wyłapane, relatywnie łatwo zdementować.

Choć to politycy i tradycyjne media narzucają tematy do dyskusji, to według analityków Fundacji niepokojąca jest też popularność dużych anonimowych kont w mediach społecznościowych i grup na Facebooku prowadzonych przez anonimowe osoby. Fundacja zidentyfikowała szereg grup i kont prowadzonych przez internetowe trolle. Jeszcze do niedawna SokzBuraka, bardzo duży fanpage na Facebooku był absolutnie anonimowy. Z kolei grupa Bóg Honor Ojczyzna (16 tys. członków) jest administrowana przez konto, które ma wszelkie cechy konta-trolla. Takich przykładów jest więcej, po każdej z politycznych stron. To oczywiste zagrożenie, bo jak wynika z badań, użytkownicy Internetu ufają w to co czytają w mediach społecznościowych, a duża część tych treści pochodzi z nieznanych źródeł.

Co robić?

W reakcji na zagrożenie jakim jest dezinformacja, Fundacja Geremka prowadzi program Wojownicy Klawiatury. To internetowa społeczność osób, które angażują się w walkę z fake-newsami. Grupa Wojownicy Klawiatury na Facebooku liczy ponad 1,8 tys. członków. Na grupie regularnie obalane są fake-newsy i ujawniane akcje dezinformacyjne. Najbardziej aktywni aktywiści i aktywistki prowadzą zajęcia edukacyjne i uczestniczą w profesjonalnych szkoleniach. Do grupy mogą dołączyć wszystkie zainteresowane osoby.

Fundacja uruchomiła też stronę znajdztrolla.info, która pozwala użytkownikom na automatyczną analizę kont na Twitterze. Dzięki temu narzędziu łatwiej można zidentyfikować konta mające cechy trolla lub bota. Strona w wersji pokazowej już ruszyła i będzie się rozwijać wraz ze zgłoszeniami od użytkowników.

“Front Europejski – Dezinformacja i Propaganda w Polskim Internecie w trakcie Kampanii Wyborczej 2019” – Raport powstał dzięki wsparciu Fundacji im. Stefana Batorego

Filip Szarecki zajmuje się komunikacją, mediami społecznościowymi i fact checkingiem w Froncie Europejskim oraz stowarzyszeniu Miasto Jest Nasze. Absolwent Akademii In.Europa oraz były reporter Polskiego Radia RDC

Jeśli podoba Ci się to, co robimy, prosimy, rozważ możliwość wsparcia Zielonych Wiadomości. Tylko dzięki Twojej pomocy będziemy w stanie nadal prowadzić stronę i wydawać papierową wersję naszego pisma.

Powiązane artykuły

Stronniczość i dezinformacja – dlaczego europejski model mediów jest do wymiany Stwórz własną pizzę – czyli jak kradnie się demokrację Kultura hiperlokalna Hammond: referendum w sprawie Brexitu możliwe już w czerwcu Do Białego Domu przez Kreml? (cz. I)