Gospodarka Unii w duchu zero waste od zaraz

Komisja Europejska 30 listopada opublikowała pakiet wniosków dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Jednym z jego elementów jest rozporządzenie kładące bezprecedensowy jak dotąd nacisk na minimalizację odpadów opakowaniowych, upowszechnienie opakowań wielokrotnego użytku oraz obowiązkowość wprowadzenia systemu kaucyjnego. Cele te są zbieżne z ideą zero waste, która dzięki pracom legislacyjnym KE z ruchu społecznego zamienia się na naszych oczach w prawo obowiązujące na terenie całej Unii Europejskiej.

Mimo przyjętych w 2019 r. nowelizacji ustaw o odpadach, tzw. pakietu odpadowego, Unii Europejskiej nie udało się uchronić przed zalewem odpadami opakowaniowymi. Ich ilość “rośnie szybciej niż faktyczny recykling, a przyrost ten w ciągu ostatnich 10 lat wyniósł ponad 20%, w szczególności jeśli chodzi o opakowania jednorazowego użytku. Bez wprowadzenia dodatkowych środków wolumen wytwarzanych odpadów z tworzyw sztucznych wzrósłby o 46% do 2030 r. i o 61% do 2040 r. w porównaniu z rokiem 2018” – czytamy na stronach KE.

Rozporządzenie zostanie zaprezentowane w Parlamencie Europejskim i w Radzie UE,
gdzie zostaną odpowiednio podniesione ambicje celów i kierunek działań, a pewne niedociągnięcia zostaną poprawione. Za najważniejsze zmiany już należy uznać: bezpośrednią transpozycję prawa UE do prawa krajowego poprzez rozporządzenie, wiążące cele zapobiegania zaśmieceniu odpadami opakowaniowymi, co ma zatrzymać i odwrócić aktualny niekorzystny trend wzrostowy, nacisk na wielorazowość opakowań i obowiązkowe systemy kaucyjne w całej Unii.

Piotr Barczak
European Environmental Bureau

Rozporządzenie: zero waste prawem, nie wyborem

Decyzja Brukseli jest wynikiem zniecierpliwienia nieskutecznym działaniem rządów poszczególnych państw-członków Unii, w tym Polski. Dotychczasowe regulacje w zakresie odpadów były wprowadzane w formie dyrektyw, co pozostawiało rządom wiele dowolności w wyborze form i środków i nie doprowadziło do zmniejszenia ilości odpadów. A wręcz odwrotnie!

Rozporządzenie to efektywne narzędzie wdrażania przepisów. W przeciwieństwie do dyrektywy rozporządzenie bezpośrednio wdraża prawo UE i dotyczy wszystkich państw członkowskich w identycznym zakresie. Co zatem czeka nas w niedalekiej przyszłości?

Minimalizacja odpadów opakowaniowych

O zmniejszeniu produkcji opakowań mówi się od dawna. Skąd więc taki entuzjazm w stosunku do celów zawartych w rozporządzeniu KE? Dotychczas ilość wprowadzanych na rynek opakowań stale rosła. Wniosek ma odwrócić ten szkodliwy trend. Co prawda założenia są dość skromne 5% do 2030 r., 10% do 2035 r. i 15% do 2040 r., ale jak ocenia specjalista z European Environmental Bureau, Piotra Barczaka to bardzo ważna zmiana: – Mimo działań i deklaracji biznesu nie udało się zredukować produkcji odpadów opakowaniowych. Nadszedł więc czas na ograniczenia wprowadzane przez obowiązkowe prawo europejskie. W procesie legislacyjnym inne instytucje UE dalej zwiększą ambicje tych celów redukcyjnych.

Reuse: ponowne użytkowanie

Zwrot ku wielorazowości to długo wyczekiwana rewolucja w polityce odpadowej Unii, szczególnie przez ruchy zero waste. Konsumenci będą mogli kupować niektóre produkty w opakowaniach wielorazowych lub wielokrotnego napełniania albo w ogóle bez opakowania. W tym celu we wniosku wprowadzono obowiązkowe wartości docelowe dotyczące ponownego użycia lub ponownego napełnienia dla różnych sektorów, w tym sektora napojów (bezalkoholowych i alkoholowych), sektora dań na wynos i handlu elektronicznego. Aby je spełnić przewidziano również obowiązkowe systemy zwrotu kaucji. Wielorazowość wymusi także pewną standaryzację formatów opakowań. Zakazane będą zbędne opakowania, np. owijki owoców i warzyw czy miniaturowe opakowania jednorazowego użytku w hotelach.

To ruch w bardzo dobrym kierunku, ponieważ Komisja Europejska dostrzegła ogromny potencjał prośrodowiskowy drzemiący w opakowaniach wielorazowych. Wydaje się jednak, że proponowane w tej materii cele mogłyby być bardziej ambitne. O ich zwiększenie będziemy aktywnie zabiegać w Parlamencie Europejskim.

Filip Piotrowski
Polskie Stowarzyszenie Zero Waste

Frans Timmermans zwrócił uwagę na na jeszcze jeden aspekt takiej zmiany. Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej mówił, że podczas gdy producenci opakowań jednorazowego użytku „muszą inwestować w zmiany”, zachęcanie do opakowań wielorazowych wygeneruje ponad 600 tys. miejsc pracy w branży do 2030 r.

– Rozporządzenie Komisji Europejskiej to dobra wiadomość dla ekologów. Cele zawarte w dokumencie przyświecały członkom Polskiego Stowarzyszenia Zero Waste od momentu założenia. Cieszy nas podniesienie filozofii zero waste do rangi prawa na terenie całej Unii Europejskiej. W takich dniach czujemy dumę, że wybrany przez nas sposób życia teraz na drodze legislacji staje się podstawą myślenia o gospodarce. Za tą filozofią stoją codzienne świadome wybory tysięcy osób, społeczności, którą współtworzyliśmy w Polsce w odpowiedzi na wyzwania współczesności – podsumowuje Patrycja Kita, koordynatorka kampanii społecznej Kaucja wraca, Polskie Stowarzyszenie Zero Waste.

Źródło: Polskie Stowarzyszenie Zero Waste

Powiązane artykuły

Greenpeace przywiózł Nestle 350 kilogramów plastikowych śmieci System depozytowo-kaucyjny na opakowania jednorazowe po napojach powinien obejmować puszki. Apel European Coordination Via Campesina do Unii Europejskiej ws. nowych GMO Polski przemysł piąty w Unii Europejskiej Rolnictwo ekologiczne w centrum polityki rolnej Unii Europejskiej