Godne starzenie – europejskie przykłady
Przykłady dobrej polityki wobec osób starszych z Danii, Niemiec, Francji i Belgii. Czy także w Polsce mamy szansę na europejskiej standardy?
W ciągu ostatnich 25 lat rozwijana była w Danii wyjątkowa inicjatywa „skonsolidowanego, bezpośredniego modelu usługowego”. W niewielkiej miejscowości Skævinge przyjęła ona formę „Centrum Zdrowotnego Bauneparken”. To jedna z pierwszych placówek zintegrowanej, całodobowej opieki zdrowotnej i społecznej, w której pod jednym dachem znalazły się do tej pory oddzielne usługi. Centrum Zdrowotne wspólnie szkoli specjalistów zdrowotnych oraz opiekuńczych. Niezależne grupy pomagają w dobrym funkcjonowaniu ośrodka.
Działania rehabilitacyjne oraz aktywizujące uwzględniają również samoopiekę. Długofalowa opieka świadczona jest również osobom poniżej 67. roku życia. W Centrum znajdują się pokoje mieszkalne – możliwe jest również udzielanie pomocy w miejscu zamieszkania oraz korzystanie z usług rehabilitacyjnych. Znajdziemy tu również placówkę opieki dziennej. Dla osób w różnych fazach demencji są dwie oranżerie, poświęca im się też specjalną uwagę. Osoby starsze mogą tu również otrzymać wsparcie materialne w dostosowywaniu swoich mieszkań do zmienionych potrzeb. Centrum czerpie fundusze na swoje działania z dochodów z działalności oraz podatków. Jest również efektywne kosztowo – pomimo wzrostu liczby osób starszych jego koszty operacyjne spadają dzięki skupieniu się na działaniach profilaktycznych w ramach zintegrowanego systemu opieki. Na pokoje mieszkalne nie trzeba czekać – skupienie się na prewencji sprawiło, że liczba dni spędzanych w szpitalu zmalała, a tym samym zwiększyła się liczba dostępnych „od ręki” pokoi. Wydatki samorządu na tego typu usługi są tu niższe niż w innych duńskich samorządach.
***
Zarówno Niemcy jak i Francja mają swoje Karty Praw Osób Potrzebujących Długotrwałej Opieki. Prawo w Niemczech pozwala członkom rodziny na branie 10 dni urlopu na potrzeby opieki nad krewnym, pilnie jej potrzebującej. Osoby zatrudnione mają możliwość półrocznej przerwy w pracy dla zaopiekowania się bliskimi. Podczas tej przerwy nie otrzymują wynagrodzenia, mają za to zapewniony zasiłek opiekuńczy, ochronę przed zwolnieniem oraz dostęp do ubezpieczeń społecznych. Prawo do czasu na opiekę (Pflegezeitgesetz) jest częścią kompleksowej reformy systemu opiekuńczego, mającej zdaniem jej twórców ułatwić godzenie ze sobą pracy zawodowej oraz opieki nad krewnymi.
Problem ten staje się coraz ważniejszy również w kontekście demograficznym, jako że już dziś 2 miliony osób w Niemczech wymagają opieki, a zdaniem Instytutu Badań Ekonomicznych liczba ta wzrośnie do 3 milionów do r. 2020. Już dziś co piąta osoba pracująca opiekuje się osobą bliską. Poza 10 dniami w sytuacji alarmowej oraz 6 miesiącami na opiekę dzienną, możliwa jest również praca na niepełnym etacie – propozycja ta może jednak zostać odrzucona przez pracodawcę. Pracodawca, który zatrudnia więcej niż 15 osób, musi dać pracownikowi wolne na czas opieki, jeśli zostało mu to odpowiednio zgłoszone. Tej prośby nie może odrzucić – nawet w sytuacji, gdyby przedsiębiorstwo miało pilne potrzeby.
***
Istotnym dla odpowiedniej jakości życia osób starszych faktem jest to, by nawet najuboższych z nich stać było na transport. W wielu krajach seniorzy i seniorki mogą liczyć na spore ulgi, a czasem wręcz na możliwość darmowego przejazdu. W Belgii, wraz z przekroczeniem 65. roku życia, mogą za darmo podróżować autobusami. Po 9.00 rano płacą jedynie niewielką opłatę za podróże kolejowe. Na tydzień przed 65. urodzinami otrzymują drogą pocztową specjalną „przepustkę”, uprawniającą do takich podróży. Pomysł darmowych przejazdów autobusowych został zainicjowany we Flandrii, a następnie przyjęty w innych regionach kraju. Pomysły te pomogła wprowadzić do przestrzeni publicznej zielona polityczka i ówczesna ministra w rządzie federalnym, Isabelle Durand.
***
Niemcy wdrażają program domów wielopokoleniowych (Mehrgenerationenhäuser) jako przestrzeni przyjaznych dla ludzi w każdym wieku. Ten federalny projekt ma na celu przeniesienie współpracy międzypokoleniowej z przestrzeni prywatnych do publicznych. W r. 2010 działać już miało 450 placówek tego typu. Jednym z przykładów może być dom w Norymberdze – to miejsce spotkań ludzi w różnym wieku, zaprojektowane jako otwarta przestrzeń, w której osoby młode i stare oferują sobie nawzajem pomoc. Tworzy się w ten sposób sieć znajomości, ułatwiająca dostęp do zróżnicowanych usług lokalnej społeczności oraz zbliżenie się do siebie osób w różnym wieku.
Przykłady dobrych praktyk pochodzą z wydanej przez Zieloną Fundację Europejską publikacji „Another Ageing for Europe!”. Publikacja dostępna jest do darmowego pobrania ze strony Fundacji – www.gef.eu. Wybór i tłumaczenie: Bartłomiej Kozek.
Powiązane artykuły
Jeśli nie zaznaczono inaczej, materiał nie może być powielany bez zgody redakcji.