6 pomysłów na Europę przyjazną młodym
61 milionów – tyle jest mniej więcej młodych w Unii Europejskiej. Czy powinniśmy mówić o ich trudnym położeniu, czy o ich sile? Czy powinniśmy odnieść się do faktu, że co czwarty nie ma pracy, a w niektórych krajach na południu Unii bezrobocie wśród młodych przekroczyło 50%? A może powinniśmy zatrzymać się nad faktem, iż jest to zapewne najlepiej wykształcone młode pokolenie w dziejach Europy, o wielkim potencjale zmiany?
Oczywiście musimy uporać się z obecnymi sprzecznościami. Z jednej strony mamy ogromne, pozbawiające złudzeń bezrobocie wśród młodych: „Europa socjalna” wydaje się być czczą obietnicą lub wręcz oszustwem. Nawet gdy żyjący w swoim świecie europejscy przywódcy wreszcie zaczynają zdawać sobie z tego sprawę i uzgadniają to, co nieco szumnie nazywa się „gwarancją dla młodych” – obietnicę pracy lub oferty szkolenia bądź dalszej edukacji dla bezrobotnych młodych w ciągu czterech miesięcy – w tej obietnicy ukryte jest pewne kłamstwo, skoro nie idzie za tym gotowość wyasygnowania realnych funduszy, niezbędnych, aby wprowadzić prawdziwą europejską gwarancję dla młodych.
Z drugiej strony – młodzi działają. Mamy dziś w Europie dawno niewidziane ożywienie ruchów młodzieżowych. Młodzi domagają się, aby ich głos były słyszany. Łączą się z rówieśnikami z całego kontynentu, nie ograniczając się do działania w regionach, skąd pochodzą. W istocie stają się Europejczykami i Europejkami w stopniu większym niż starsze pokolenia, nawet jeśli mają powody, by wątpić, czy europejskie obywatelstwo pozwoli im realnie kształtować przyszłość Europy – czy będzie ona ich Europą.
Żadna transformacja demokratyczna, społeczna, kulturowa czy ekologiczna nie powiodła się bez podstaw w istniejących instytucjach, bez znalezienia sposobów wykorzystania i/lub tworzenia nowych instytucji, mających reprezentować nowe własne cele i perspektywy. Dlatego właśnie europejscy młodzi muszą też wziąć pod uwagę instytucje europejskie, odnaleźć sposoby używania ich oraz metody promowania zmiany instytucjonalnej, aby utorować drogę urzeczywistnieniu własnych aspiracji.
Europejscy Zieloni chcą, aby instytucje europejskie zwracały więcej uwagi na sprawy młodych, były wobec nich bardziej odpowiedzialne, pozwalały na szerszy udział młodych i tworzyły płaszczyznę dla bardziej ukierunkowanego podążania za interesami młodych. Zaprezentuję tu pomysły instytucjonalnych reform omawiane w łonie Europejskiej Partii Zielonych, szczególnie w ramach grupy ds. polityki młodzieżowej, z silnym zaangażowaniem Federacji Młodych Zielonych Europejskich.
Po pierwsze: Gwarancja dla Młodych
Gwarancja dla Młodych została niedawno przyjęta przez Radę Europejską. Aby zapewnić wszystkim młodym w wieku do 25 lat dobrą ofertę pracy, kontynuacji edukacji lub staż w ciągu czterech miesięcy od stania się bezrobotnym lub od ukończenia formalnej edukacji, musi być ona odpowiednio finansowana. Sfinansowania jej realizacji nie można pozostawić krajom członkowskim, ponieważ tym, które najbardziej jej potrzebują, najtrudniej będzie znaleźć odpowiednie środki. Dlatego musi to być wspólny wysiłek całej Unii.
To jednak nie wszystko. Gwarancja dla Młodych powinna zapewniać włączenie w inkluzywny rynek pracy. Oferty pracy i programy edukacji i szkoleń powinny być dopasowane indywidualnie do poszczególnych osób – w tym tych o szczególnych potrzebach. Przedsiębiorstwa społeczne zatrudniające takie osoby powinny otrzymać dodatkowe wsparcie.
My, Zieloni, chcemy aby projekt Gwarancji dla Młodych dawał zrównoważone i długoterminowe rozwiązania dla tworzenia miejsc pracy. Gwarancja dla Młodych powinna również dawać dodatkowe wsparcie w razie, gdyby młodzi chcieli rozpocząć własne projekty. Tworzenie przedsiębiorstw społecznych, nowych firm i pozarządowych organizacji non profit powinno cieszyć się równym wsparciem.
Po drugie: Fundusz Młodych
Budżet Unii Europejskiej jest oczywiście głównym narzędziem zmiany polityki europejskiej wobec młodych. Ich sprawy muszą być systemowo uwzględniane przy tworzeniu perspektywy budżetowej UE. Zmniejszanie środków na badania, rozwój i innowacje negatywnie odbija się na dzisiejszych młodych, ale też na przyszłych pokoleniach. Wszelkie publiczne inwestycje muszą być oceniane również pod kątem swojego wpływu na młodych.
W obecnym kryzysie konieczny jest też szczególny i bezpośredni wysiłek zmierzenia się z problemem bezrobocia wśród młodych. Dlatego żądamy utworzenia specjalnego Funduszu Młodych. Musi on być częścią budżetu unijnego, która umożliwi poszerzenie istniejących programów dla młodych. Powinien obejmować finansowanie przedsiębiorczości młodych (szczególnie przedsiębiorczości społecznej), silne narzędzia wspierania mobilności młodzieży nieakademickiej, a także finansowanie Europejskiego Korpusu Pokoju oraz aktywności społeczeństwa obywatelskiego.
Po trzecie: Europejski Korpus Pokoju
W apelu „Jesteśmy Europą! Manifest na rzecz oddolnej przebudowy Europy” wielu znanych obywateli i przywódców europejskich wezwało do ogłoszenia Europejskiego Roku Wolontariatu dla Wszystkich w odpowiedzi na kryzys europejski. Pomysł ten uzasadniano następująco: „Potrzebujemy europejskiego społeczeństwa obywatelskiego i wizji dla młodszych pokoleń, jeżeli mamy rozwiązać istotne kwestie współczesności. […] Europejski Roku Wolontariatu dla Wszystkich […] tworzy samopomocową organizację kreatywnego nieposłuszeństwa, równoważącą siłę europejskich i narodowych elit usadowionych w polityce i biznesie”.
Jako Zieloni popieramy tę inicjatywę. Tak naprawdę już zaproponowaliśmy coś podobnego w 1999 r., w raporcie Garthona dla Parlamentu Europejskiego.
Wierzymy, że stworzenie Europejskiego Korpusu Pokoju, złożonego z wolontariuszy w różnym wieku, z różnych klas społecznych i z różnych środowisk, pomoże zainicjować nową debatę nad tym, co Europa oznacza dla swoich obywatelek i obywateli. Korpus Pokoju będzie współorganizowany przez instytucje europejskie i europejskie społeczeństwo obywatelskie. Każda obywatelka i obywatel Unii Europejskiej powinien mieć możliwość uczestniczenia w wolontariacie na poziomie europejskim.
Aktywiści mogą wykorzystać ten pomysł do budowania sieci kontaktów w całej Europie, i dzięki temu bezpośrednio przeciwdziałać wielu narodowym, a nawet szowinistycznym podziałom, które powiększają się wskutek europejskiego kryzysu. Mogą wykorzystać to jako okazję, by organizować się jako młoda europejska siła, zdolna do skutecznego udziału w zmaganiach politycznych, ekonomicznych i demokratycznych.
Po czwarte: Konwencja Młodych
Zieloni od dawna popierają ideę nowej Konwencji Europejskiej. Chodzi o to, by demokratycznie promować konieczne dalsze kroki politycznej integracji europejskiej. W celu lepszego uwzględnienia głosów młodych w ramach tego procesu proponujemy także utworzenie Konwencji Młodych Unii Europejskiej. W jej ramach ludzie w wieku do 30 lat, reprezentowani przez zorganizowaną i niezorganizowaną młodzież, pracowaliby wspólnie nad tym, jak tworzyć instytucjonalną przyszłość Unii Europejskiej.
Wyniki działań tej Konwencji Młodych powinny być formalnie włączone w dyskusje toczące się w ramach ogólnej Konwencji Europejskiej, w instytucjach europejskich i w krajach członkowskich.
Po piąte: „test młodych” w polityce UE
.Konwencja Młodych byłaby idealnym sposobem zaangażowania młodych w proces kształtowania instytucji europejskich. Konieczne jest jednak także poświęcenie więcej uwagi problemom młodych w codziennym działaniu Unii Europejskiej. Dlatego proponujemy dwa nowe rozwiązania.
Po pierwsze, „test młodych” (Youth Proofing. Aby uczynić wpływ ustawodawstwa Unii Europejskiej na młodych bardziej widocznym, żądamy, aby wszystkie środki regulacyjne i administracyjne na poziomie europejskim były oceniane pod tym kątem. W proces ten powinny być zaangażowane organizacje młodzieżowe.
Po drugie, chcemy lepiej wykorzystywać semestr europejski (zainicjowane przez Komisję Europejską narzędzie na rzecz poprawy koordynacji ekonomicznej państw członkowskich – przyp. red.). Wzmocnienie emancypacji młodych powinno być stałym elementem rekomendacji dla poszczególnych krajów. Państwa członkowskie muszą być zobligowane do aktywnego włączania organizacji młodzieżowych w w budowanie własnych programów działania w ramach semestru europejskiego. Jako Zieloni proponujemy, żeby Parlament Europejski regularnie organizował dodatkowe wysłuchania dla młodych w tym kontekście.
Po szóste: zmiany w edukacji
Jednym z sektorów, w których bardzo ważna jest zmiana instytucjonalna, jest edukacja. Musimy otworzyć system edukacyjny. Należy całkowicie zreformować system formalnej edukacji. Obecnie jest on zorganizowany w sposób liniowy i jednokierunkowy, pozostawiając niewielkie – lub żadne – możliwości wkroczenia do niego na późniejszych etapach. Domagamy się większego otwarcia systemów edukacji, stworzenia wielu punktów wejścia i wyjścia, unikania dyplomów stanowiących „ślepe zaułki” oraz zapewnienia możliwości poziomej mobilności między edukacją bardziej teoretyczną i ogólną a bardziej zawodowymi ścieżkami kształcenia.
Zdajemy sobie sprawę, że język angielski stał się lingua franca współczesności. Dlatego popieramy nauczanie języka angielskiego w formalnym programach kształcenia od najwcześniejszego wieku w całej Europie, nie umniejszając wartości kulturowej innych języków.
Wzywamy do demokratyzacji instytucji edukacyjnych przez pokonanie obecnego elitarnego modelu akademickiego. Uznawanie doświadczenia zawodowego i nieformalnych procesów nauczania powinno umożliwić mobilność między różnymi ścieżkami nauczania zawodowego z jednej, zaś akademickiego i profesjonalnego z drugiej strony.
Popieramy dualny system nauczania zawodowego i edukacji. W kwestiach takich jak redukcja bezrobocia, płace czy kształcenie nowych umiejętności dualny system nauczania zawodowego i edukacji jest najbardziej sprawdzonym rozwiązaniem w Europie. Systemy łączące edukację szkolną ze stażami i szkoleniem zawodowym w miejscu pracy dają dużo słabsze wyniki, ponieważ nie uwzględniają tego, że kształcenie umiejętności zawodowych i zatrudnienie młodych jest odpowiedzialnością społeczną gospodarek i firm. W ramach partnerstwa społecznego, państwo, firmy i związki zawodowe powinny współpracować w procesie kształcenia umiejętności zawodowych. Wprowadzeniu tego dualnego systemu szkolenia zawodowego i edukacji musi towarzyszyć stworzenie na nowo systemu partnerstwa społecznego i odpowiedzialności społecznej firm.
Artykuł „The 61 million question” ukazał się w publikacji Federacji Młodych Europejskich Zielonych „Reclaim the Future!”. Przeł. Tomasz Szustek.
Powiązane artykuły
Jeśli nie zaznaczono inaczej, materiał nie może być powielany bez zgody redakcji.