5 kroków do zmniejszenia nierówności

Utrzymujące się globalne przepaści między dochodami, bogactwem i standardem życia ludzi od dawna postrzegane są jako porażka ludzkiej woli i pomysłowości. Jednak w ostatnich latach uświadomiliśmy sobie również to, jaką zarazą są nierówności ekonomiczne wewnątrz krajów. Dotyczy to też Wielkiej Brytanii, gdzie problem narasta przez ostatnie 30 lat.

Zważywszy na ludzką skłonność do skupiania uwagi jedynie na tych problemach, które są najbliżej, może ta nowa świadomość – nawet pośród prezydentów i szefów Międzynarodowego Funduszu Walutowego – stwarza nam szansę, by stanowczo zmierzyć się z problemem nierówności zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.

Zasięg i trwałość nierówności ekonomicznych świadczy o głęboko zakorzenionych ułomnościach systemu. W Fundacji Nowej Ekonomii (NEF) zajmujemy się m.in. Poszukiwaniem rozwiązań, które Wielka Brytania może i powinna wprowadzić, aby zmierzyć się z tą kwestią. Chodzi o mieszankę rozwiązań, a nie pojedynczy „złoty środek”, gdyż źródła nierówności są różnorodne, uporczywe i wzajemnie powiązane.

Biorąc na warsztat przypadek Wielkiej Brytanii, Fundacja Nowej Ekonomii zbudowała model, pomagający powiązać ze sobą różne czynniki, które wpływają na ludzi w różnych momentach życia. Składa się on z pięciu części:

1. Warunki początkowe – położenie ekonomiczne rodziny, w której dana osoba się urodziła
2. Wpływy we wczesnych momentach życia – wczesne lata życia i formalna edukacja
3. Ramy ekonomiczne, które określają dystrybucję przychodów i bogactwa w danym kraju – szanse na rynku pracy, poziom wynagrodzeń i dostęp do dóbr materialnych
4. Ustrój polityczny i redystrybucja – zaangażowanie danej osoby w ustrój polityczny i jego wpływ na jej dochody poprzez podatki i pomoc społeczną
5. Warunki zewnętrzne – szersze czynniki wpływające na ramy krajowej gospodarki, takie jak globalizacja czy technologia

Nasza propozycja, opracowana z udziałem ekspertów z całej Europy, ma służyć wykreowaniu pozytywnego sprzężenia zwrotnego między różnymi rozwiązaniami i działaniami politycznymi, tak aby skutecznie zmierzyć się z czynnikami generującymi nierówności w wymienionych punktach. Najważniejsze działania, jakie proponujemy, to:

Priorytet polityczny: zobowiązanie do publicznego finansowania podaży wysokiej jakości opieki nad dziećmi, tak aby wydatki rodziny na opiekę nad dziećmi nie przekraczały 15% jej przychodów.

Priorytet polityczny: gwarancja pełnego zatrudnienia. Pomóc w tym może: (1) publiczne finansowanie tworzenia społecznie produktywnych miejsc pracy (inspiracją może tu być Nowy Ład prezydenta Roosevelta); oraz (2) państwowy bank inwestycyjny z oddziałami regionalnymi, mający za zadanie wspierać tworzenie dobrych miejsc pracy oraz przekształcanie miejsc pracy niskiej jakości na dobre.

Priorytet polityczny: ustawowe gwarancje prawa do zbiorowego wyrażania opinii przez pracowników we wszystkich sektorach i na wszystkich stanowiskach. Zwiększona przejrzystość i współudział w procesie decyzyjnym mogą odegrać decydującą rolę w poprawie zarządzani firmami, tak aby pomóc im w podnoszeniu płac pracownikom o niższych dochodach i utrzymywać pensje szefów na rozsądnym poziomie.

Priorytet polityczny: wspieranie dla sektorowych i branżowych inwestycji w planowanie zatrudnienia, szkolenia oparte na ścieżce kariery, wysokiej jakości zarządzanie i dostępność staży. Firmy miałyby możliwość utworzenia ram jakości i dzielenia się między sobą dobrymi praktykami. Wspólne ustalenia mogłyby także zmniejszyć ryzyko inwestowania firm w pracowników tylko po to, aby stracić ich dla konkurencji, zanim inwestycja się zwróci.

Priorytet polityczny: zmiany w podatkach pośrednich i bezpośrednich w celu osiągnięcia bardziej progresywnego systemu. W pierwszej kolejności konieczne jest: (1) zwiększenie liczby progów i stawek podatku dochodowego, poczynając od natychmiastowego podniesienia stawki płaconej przez najbogatszych do 50% od przychodów powyżej 50.000 funtów; oraz (2) reforma opodatkowania pośredniego, tak aby zmniejszyć nadmierne obciążenie mniej zamożnych gospodarstw domowych.

Ta lista celów i priorytetów politycznych nie jest wyczerpująca, ale naszym zdaniem stanowi solidne podstawy skoordynowanego działania na rzecz sprostania nierównościom ekonomicznym u ich źródła w Wielkiej Brytanii. I że może znaleźć zastosowanie także w innych krajach.

Artykuł How to take down economic inequality ukazał się na stronie New Economics Foundation (Fundacji Nowej Ekonomii). Przeł. Tomasz Szustek.

Powiązane artykuły

Od nierówności do kryzysu i z powrotem Praca nieopłacana, kobiety, nierówności. Cios w jądro gospodarki nierówności 5 kroków do zielonego budżetu Słodycze i gorycze przedszkolaków Zieloni mierzą się z nierównością