Klimat, trwały rozwój i sprawiedliwość społeczna – rezolucja z Vancouver
Rezolucja przyjęta na II Kongresie Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych (ITUC) w Vancouver, 21-25 czerwca 2010 r.
1. Kongres uznaje, że rozliczne kryzysy, którymi dotknięty jest świat – energetyczny, żywnościowy, ekonomiczny i klimatyczny – mają wspólne korzenie w społecznie niesprawiedliwym, ekologicznie niezrównoważonym i ekonomicznie nieefektywnym modelu, niezdolnym do tego, by zapewniać godną pracę i godne życie milionom ludzi. Model ten powoduje, że tworzenie bogactwa jest zależne od degradacji środowiska i generuje niedopuszczalne nierówności. Ocieplanie planety nadal przyspiesza; obserwujemy już pierwsze wojny o dostęp do wody; niekończące się susze i postępujące pustynnienie wpływają na egzystencję milionów ludzi; szybkie topnienie lodowców nasila problem niszczycielskich powodzi na gęsto zaludnionych obszarach; spowodowane zmianą klimatu migracje, często powiązanie z lokalnymi i regionalnymi konfliktami; znaczny wzrost cen żywności i kosztów energii spycha w nędzę miliony ludzi.
2. Kongres jest oddany idei zintegrowanego podejścia do zrównoważonego rozwoju. Potrzebujemy sprawiedliwej transformacji, w której postęp społeczny, ochrona środowiska i potrzeby ekonomiczne wpisane są w ramy demokratycznego rządzenia, w którym prawa pracownicze i inne prawa człowieka są szanowane, a równość praw kobiet i mężczyzn – osiągnięta. Globalny kryzys nie może być pretekstem do opóźniania globalnego porozumienia klimatycznego, otwiera za to nowe możliwości dla niskowęglowej, tworzącej miejsca pracy gospodarki. Globalne kryzysy jasno pokazują, że spójne i ambitne inicjatywy są potrzebne, aby odpowiedzieć na wyzwania teraźniejszości i jutra. Żądamy zmian w globalnych systemach produkcji i konsumpcji, aby nasze społeczeństwa i miejsca pracy wpisywały się w zrównoważony rozwój i aby zapewnić wszystkim godną pracę. W tej bezprecedensowej transformacji związki zawodowe muszą odgrywać wiodącą rolę.
3. Kongres podkreśla ogromny potencjał tworzenia zielonych, godnych miejsc pracy w wyniku udanego procesu sprawiedliwej transformacji, która zapewnia nowe możliwości zarobkowe, przewiduje zmiany w aktywności gospodarczej, zatrudnieniu i przychodach w określonych sektorach i regionach oraz chroni najbardziej bezbronnych. Nasze rekomendacje opieramy na raporcie „Zielone miejsca pracy” opublikowanym wspólnie przez ITUC, Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych, Międzynarodową Organizację Pracy i Międzynarodową Organizację Pracodawców, a także wzywamy do wdrożenia jego rekomendacji w procesie tworzenia krajowej i międzynarodowej polityki. Powinny one odnieść się do wymiaru społecznego oraz kwestii zatrudnienia tak, aby przyczyniały się do walki ze zmianami klimatu. Niezbędne jest pełne zaangażowanie instytucjonalne związków zawodowych w planowanie i wprowadzanie w życie środków przejściowych, na poziomie zakładów pracy, branż, krajów i na skalę międzynarodową. Podnoszenie świadomości wagi sprawiedliwej transformacji pośród przedstawicieli władz, jak również ogółu społeczeństwa; rozwój umiejętności, kształcenie zawodowe i inne środki, by ponownie zatrudnić wszelkich pracowników zwolnionych w innych sektorach; dialog społeczny; skoordynowane polityki przemysłowe i rozwojowe, a także przejrzyste, demokratyczne i efektywne globalne zarządzanie transformacją w kierunku niskowęglowej i wydajnej zasobowo gospodarki – powinny być fundamentem działań politycznych. Kongres podkreśla szanse na większą równość kobiet i mężczyzn, jakie pojawiają się w związku z tworzeniem zielonych miejsc pracy, kiedy kobiety szkoli się i zachęca do dołączenia do tego sektora.
4. Kongres uznaje ponadto znaczenie realizowanych przez związki zawodowe inicjatyw, służących budowaniu współuczestnictwa w zielonej gospodarce; projekty zielonych miejsc pracy, dążące do zmniejszenia emisji i zużycia energii poprzez angażowanie członków związków w wyzwania związane ze zmianami klimatu; prowadzona przez związki edukacja ekologiczna i programy szkoleniowe, a także nowe prawa dla reprezentantów związkowych w miejscu pracy, dotyczące informowania i szkolenia w kwestiach ochrony środowiska. Umowy zbiorowe oraz układy branżowe są dla związków zawodowych ważnymi narzędziami w ułatwianiu sprawiedliwej transformacji w kierunku społeczeństwa niskoemisyjnego. Wstępnym warunkiem dla demokratycznego zaangażowania związków zawodowych w politykę klimatyczną jest respektowanie reguł konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 87 i 98 (Konwencja nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych oraz Konwencja Nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych – przyp. red.).
5. Rzeczywistość zmian klimatycznych tworzy dramatyczne wyzwanie, które (jeżeli zostanie zignorowane) będzie miało katastrofalne konsekwencje. Kongres wzywa do sprawiedliwego, ambitnego i wiążącego międzynarodowego porozumienia dotyczącego zmian klimatu oraz ram polityki sprawiedliwej transformacji, nakierowanej na redukcję gazów cieplarnianych i zależności od paliw kopalnych przy jednoczesnej poprawie standardów życia, bez zagrażania konkurencyjności przemysłu czy nakładania nadmiernych obciążeń na budżety krajowe. Kongres nawołuje zatem do redukcji emisji gazów cieplarnianych, koniecznej do ograniczenia wzrostu globalnej temperatury do maksimum 2 st. Celsjusza, powyżej którego wpływ na planetę i życie ludzkie będzie nieodwracalny. Podkreślamy silne wsparcie dla scenariusza obniżania globalnych emisji o 85% do r/ 2050, nakreślonego przez IPCC, oraz potrzebę przyjęcia przejściowych celów koniecznych do osiągnięcia tego celu, w tym odpowiedniej redukcji rzędu 25-40% dla krajów rozwiniętych do 2020 r/ w porównaniu do ich emisji z r. 1990. Kongres wspiera również współpracę w osiąganiu ograniczenia globalnych i krajowych emisji tak szybko, jak to możliwe.
6. Kongres wzywa wszystkie rządy to przestrzegania Ramowej Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczącej Zmian Klimatu i do całościowej walki przeciwko zmianom klimatu poprzez znaczące redukcje emisji gazów cieplarnianych. Uznajemy, iż kraje uprzemysłowione są odpowiedzialne za ponad 75% tych gazów w światowej atmosferze i zyskały materialnie na podążaniu wysokowęglową ścieżki rozwoju bez internalizowania kosztów zewnętrznych. Zmiany klimatu są przede wszystkim odpowiedzialnością krajów rozwiniętych, kraje rozwijające się przyjmują niestety te same wzorce rozwoju, które doprowadziły nas do tej katastrofalnej sytuacji. Kongres uznaje także, że bez podjęcia środków zaradczych 50-75% wzrostu emisji węgla ze zużycia energii na lata 2000-2030 będzie pochodziło z krajów rozwijających się. Zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijające się są zatem odpowiedzialne za działania na rzecz osiągnięcia całkowitych redukcji emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Potwierdzamy nasze głębokie przekonanie, że zasada wspólnej, ale zróżnicowanej odpowiedzialności jest adekwatną odpowiedzią na to wyzwanie. Zmiany klimatu mają również znaczenie dla pracowników. Kraje rozwinięte muszą przewodzić inicjatywom na rzecz unikania i przystosowywania się do zmian klimatu, zarówno poprzez znaczne redukcje własnych emisji, jak i poprzez odpowiednie finansowanie dla krajów rozwijających się. Gospodarki wschodzące muszą również podjąć wyzwanie ograniczenia swojego szybkiego wzrostu emisji. Aby zapewnić spójność międzynarodowego porozumienia klimatycznego, musi powstać silny i przejrzysty system, który mierzy, raportuje i weryfikuje działania i zobowiązania finansowe, dotyczące redukcji emisji przez wszystkie kraje.
7. Kongres nalega, aby 85 mld dol. rocznie, które Organizacja Narodów Zjednoczonych uznaje za konieczne do sfinansowania zazieleniania gospodarek w latach 2013-2017, było natychmiast udostępnione. Należy ponadto podjąć działania zachęcające do prywatnych inwestycji, realizujących wysokie standardy pracy i trwałego rozwoju. Potrzebne są działania, które uwzględniają zarówno transformację sektorów przemysłowych i przyjęcie celów dotyczących energetyki odnawialnej oraz wydajności energetycznej, recyklingu, a także zapobiegające wylesianiu i wspierające transfer odpowiednich technologii do krajów rozwijających się. Spekulacje finansowe w nabywaniu czy sprzedaży węgla podkopują realne działania na rzecz redukcji emisji węgla i należy im zapobiegać. Kongres uznaje, że rynki handlu emisjami dwutlenku węgla muszą być regulowane, aby działać efektywnie.
8. Kongres wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że degradacja środowiska i zmiany klimatu już dziś mają poważny wpływ na życie milionów pracujących ludzi. Szacuje się, że nawet miliard ludzi będzie zmuszonych opuścić swoje domy do r. 2050 z powodu zmian klimatu, degradacji środowiska i wynikających stąd konfliktów, kobiety zaś będą tymi zmianami dotknięte nieproporcjonalnie mocno. Małe wyspy i nisko położone kraje rozwijające się stoją w obliczu szczególnie katastrofalnej dla nich sytuacji, wymagającej międzynarodowej solidarności. Kongres, w świetle nowych dowodów naukowych, w tym możliwego limitu wzrostu temperatury do 1,5 st. Celsjusza, wspiera wzmacnianie globalnych, długoterminowych celów redukcji emisji. Wpływ zmian klimatu na dostępność wody i jej jakość będą wymagały ogromnych inwestycji. Ze względu na te i inne ich skutki, zmiany klimatu zagrażają prawom człowieka. To ważne, by walka z degradacją środowiska i zmianami klimatu była przeprowadzona z pełnym uznaniem podnoszonych przez związki zawodowe zasad sprawiedliwości społecznej, godnej pracy i równości płci, w ramach sprawiedliwej transformacji od obecnych wzorów produkcji i konsumpcji do zrównoważonej, niskowęglowej alternatywy.
Program działań
9. Kongres zaleca ITUC i regionalnych organizacjom związkowym, aby we współpracy z bliskimi sobie organizacjami podejmowały następujące działania:
(a) obrona modelu globalnego trwałego rozwoju, dalsze poszukiwanie realizacji idei zielonych miejsc pracy i sprawiedliwej transformacji oraz zwiększanie świadomości powiązań między zrównoważonym rozwojem, zasobami naturalnymi, zmianami klimatu i światem pracy, jak również rolą związków zawodowych, jaką mogą odegrać w tych kwestiach;
(b) dalsza praca nad szybkim przyjęciem przez UNFCCC sprawiedliwego, ambitnego i wiążącego międzynarodowego porozumienia dotyczącego walki ze zmianami klimatu i sprawiedliwej transformacji oraz promowania zasad sprawiedliwości klimatycznej i podejścia opartego na prawach człowieka przy zajmowaniu się zmianami klimatu;
(c) udział w politycznym i społecznym dialogu oraz wkład w wypracowywanie rozwiązań na rzecz transformacji w stronę niskowęglowego, zielonego i godnego rynku pracy;
(d) dalsze podnoszenie świadomości, badania, szkolenia i opracowywanie rekomendacji w kierunku intensyfikacji działań związków zawodowych w kwestiach ekologicznych, w tym dotyczących zmian klimatycznych na poziomie międzynarodowym, krajowym oraz w poszczególnych przedsiębiorstwach;
(e) dalsze zaangażowanie z UNEP oraz MOP w ramach „Inicjatywy Zielonej Gospodarki”,
w szczególności analizowanie wpływu podejmowanych działań na transformację obecnych miejsc pracy w kierunku ich zazieleniania oraz wspierania inicjatyw o tych samych celach we wszystkich regionach i sektorach na całym świecie;
(f) zachowanie roli związków zawodowych w kluczowych działaniach, związanych ze zrównoważonym rozwojem, jak również zapewnianiu, by ich cele polityczne odzwierciedlały wyniki Szczytu Rio+20 w roku 2012;
(g) rozwój działań związków zawodowych dotyczących monitorowania miejsc pracy stosowanych pod względem zgodności z przyjętymi celami ekologicznymi oraz wzajemnej wymiany doświadczeń, dotyczących konkretnych działań na rzecz poprawy polityk klimatycznych w miejscach pracy, z wykorzystaniem specjalnej strony internetowej ITUC jako inspiracji dla związków na całym świecie;
(h) zachowanie i zwiększenie ilości działań, podejmowanych w ramach organizacji międzynarodowych na rzecz wzmacniania wpływów związków zawodowych oraz ich wkładu w podejmowanie decyzji oraz implementację polityk klimatycznych na poziomach krajowym i lokalnym; oraz
(i) wzmacnianie długofalowej współpracy z rządami, agencjami ONZ, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i przedsiębiorstwami przy promowaniu agendy zielonych, godnych miejsc pracy oraz – wraz z Fundacją Sustainlabour – w szkoleniu i zwiększaniu możliwości związków zawodowych, włączając w to organizację Drugiego Zgromadzenia Związków Zawodowych w sprawie Pracy i Środowiska.
Przeł. Tomasz Goliński.
Powiązane artykuły
Jeśli nie zaznaczono inaczej, materiał nie może być powielany bez zgody redakcji.