Agroturystyka dla przyjaciół wsi

Od czasów transformacji rozwinęła się w Polsce nowa forma turystyki wiejskiej – agroturystyka.

Pozwala ona tym rolnikom, którzy nie poddali się presji „modernizacyjnej”, skierowanej na tworzenie wielkoobszarowych w pełni uprzemysłowionych i wyspecjalizowanych gospodarstw produkcyjnych, uzupełnić ich wciąż malejące na konkurencyjnym rynku przychody z produkcji rolnej przychodami z usług turystycznych.

Choć agroturystyka rozwinęła się bardzo szeroko we wszystkich regionach kraju, nie wpłynęło to zasadniczo na zmniejszenie dystansu i pewnej nieufności w relacjach między mieszkańcami miast i wsi.

Być może warto by spróbować skorzystać z doświadczeń Francuzów, którzy w 1987 roku utworzyli organizację Accueil Paysan, co zwykle tłumaczy się w Polsce jako Wiejska Gościna wstydliwie unikając obecnego w nazwie organizacji przymiotnika „chłopska”, która nie bez kozery w tej nazwie figuruje.

Accueil Paysan nie jest bowiem zwykłą siecią gospodarstw agroturystycznych o wspólnej organizacji, zestandaryzowanych rubrykach opisu usług i scentralizowanych narzędziach promocji – papierowych katalogów i internetowych narzędzi rezerwacji.

To organizacja aktywnie promująca przywrócenie, na nowych warunkach, świata wartości rządzącego kiedyś na wsi, a zanikającego stopniowo na skutek nadmiernej indywidualizacji i konkurencyjności zglobalizowanego wolnego rynku.

Organizację stworzono wskutek świadomej i celowej refleksji rolników, naukowców i animatorów, którzy wspólnie i twórczo przeanalizowali różne praktyki przyjmowania turystów na wsi połączone z produkcją rolną. Chcieli stworzyć wspólną dynamikę i platformę dla rolników, którzy chcą promować specyficzny model przyjmowania gości, z troską o otwartość i wymianę oraz harmonijny rozwój lokalny.

Bo Accueil Paysan to organizacja chłopska, w nobilitującym znaczeniu (bez obrazy dla rolniczek…).

Jej celem nie jest przyciągnięcie na wieś jak największej ilości turystów aby sprzedać im jak największą ilość usług, wyciągając z nich jak najwięcej pieniędzy przez najbardziej przedsiębiorczych gospodarzy. Pierwszym celem jest podzielenie się z mieszkańcami miast poczuciem godności i dumy z tożsamości chłopskiej, z bycia rolnikiem, z szacunku dla świata żywego, przywiązania do ziemi, a przede wszystkim odpowiedzialności za jej przekazanie w dobrym stanie następnym pokoleniom.

Szacunek dla ziemi, dla przyrody, dla zwierząt z którymi się na co dzień współżyje, a przede wszystkim dla innych ludzi – tych z miasta, których żywimy i gościmy jak przyjaciół, i tych żyjących obok nas, z którymi solidarnie dzielimy troskę o dobro wspólne i utrzymanie dla przyszłych pokoleń naszego kawałka na Ziemi.

Podstawy etyczne Accueil Paysan podkreślają zaangażowanie rolników w produkcję rolną gwarantującą jakość, dążącą do praktyk rolniczych i życia nie zanieczyszczających środowiska, jednocześnie przyjmujących gości w specyficzny sposób, z troską o jakość relacji międzyludzkich, na prawach równości i wzajemnej życzliwości.

Ujęto to w specyficznym kodeksie, zbiorze reguł określających zasady etyczne całego przedsięwzięcia jak i wizję społeczności i społeczeństwa, któremu przedsięwzięcie ma służyć. Na bazie tego podstawowego kodeksu powstało w ciągu kilku lat we Francji wiele lokalnych stowarzyszeń, połączonych następnie we FNAP czyli Krajowej Federacji Accueil Paysan.

Każdy członek każdej z tych organizacji, skupiających wyłącznie osoby żyjące na wsi i dla których praca na wsi jest podstawą utrzymania, zobowiązuje się przestrzegać zasad kodeksu Accueil Paysan. Warto te dziewięć zasad zacytować. Podajemy ich aktualną wersję, gdyż z czasem uległy one kilku zmianom:

1. Accueil Paysan jest częścią działalności rolniczej. Skupia, w solidarności i szacunku dla środowiska, rolników, emerytów, ludzi pracujących na wsi i rolników morskich.

9. Accueil Paysan, ze wszystkimi rolnikami świata, ma charakter międzynarodowy.

We Francji, do gospodarzy należących do Accueil Paysan jedzie się jak do przyjaciół. Nie ma gości przy stole i obsługujących ich gospodarzy jedzących o innej porze albo w innym, prywatnym pomieszczeniu.

Wszyscy jedzą razem, przy jednym wspólnym stole, rozmawiając ze sobą jak starzy przyjaciele, na równi z równym. Gospodarze chętnie pokażą gospodarstwo, zaproszą do uczestnictwa czynnego lub biernego w ich pracy, przybliżą swoje rolnicze troski i radości, podzielą się swoją pasją do ziemi. Członkowie organizacji to ludzie żyjący i pracujący na wsi – przyjmujący turystów lub tylko dostarczający im produktów.

Łączy ich wiara, że rolnictwo jest, a w każdym razie powinno być, godnym zajęciem, służącym ludziom i Ziemi, spoiwem wspierających się społeczności. Bo solidarność i współpraca to w Accueil Paysan głębokie wartości, nie ma miejsca na dominującą dziś logikę „każdy dla siebie”.

Jedną z żelaznych zasad jest harmonijny rozdział korzyści czerpanych z przyjazdu miejskich gości‑przyjaciół – gdy ja mam wiele zgłoszeń, kieruję gości do innych, szczególnie tam gdzie wiem, że ich sytuacja tego wymaga. Korzystam też z produktów i usług innych lokalnych członków organizacji, co daje poczucie wspólnoty i tworzy więzi. Solidarność dotyczy też przyjmowanych gości.

Poza przyjmowaniem tradycyjnych turystów, od lat organizacja współpracuje z instytucjami, samorządami i organizacjami działającymi na rzecz wakacji dla osób, które z różnych powodów, materialnych, zdrowotnych, wieku, pozbawione są tej możliwości. Pełni też funkcje edukacyjne przyjmując grupy dzieci i młodzieży oraz socjalno‑wychowawcze przyjmując grupy społecznie zagrożone dla reedukacji i reintegracji (alkohol, narkotyki, przemoc domowa, więźniowie, imigranci …).

Zawsze odbywa się to z poszanowaniem każdego w oparciu o relację równości, życzliwości i poszanowania różnych kultur.

Nie dla każdego turysty gospodarstwo należące do sieci Accueil Paysan jest odpowiednim miejscem na urlop. Osoby wymagające luksusów i profesjonalnej obsługi, dyspozycyjnej na każde zawołanie, wyjadą zawiedzione. Obowiązuje prosty, chłopski standard. Schludnie, czysto, ale nie koniecznie bogato.

Snobizm czy zbędny konsumeryzm nie znajdzie tu zrozumienia. Obowiązuje dbałość o środowisko i klimat, oszczędność energii i wody, unikanie zbędnych opakowań i odpadów. Jak i poczucie solidarności wobec braci rolników i sióstr rolniczek z globalnego południa. Bo w globalnym świecie losy jednych i drugich są mocno powiązane. Gościom oferuje się własne płody lub płody sąsiadów, gotuje się smacznie i tradycyjnie, zazwyczaj z poszanowaniem lokalnych i regionalnych tradycji.

Jak łatwo się domyślić goście Accueil Paysan mają specyficzny profil. Są wśród nich ci sami ludzie, którzy zakładają w miastach kooperatywy spożywcze, ale też bardziej otwarci i tolerancyjni robotnicy i pracownicy.

Ci, którym formuła odpowiada skupiają się w organizacji Amis de l’Accueil Paysan (Przyjaciół Accueil Paysan), współuczestnicząc w rozwoju sieci i szerzeniu jej chlubnych idei. Organizacja Accueil Paysan rozwija się też poza Francją i skupia m.in. kilkanaście a może kilkadziesiąt polskich gospodarstw agroturystycznych, choć nie łatwo jest jeszcze wdrażać w Polsce wszystkie jej zasady.

Ale kropla po kropli, może zrobi się jezioro…

Powiązane artykuły

Aktywne kobiety na wsi Przyszłość Polski w roku 2049 z perspektywy wsi Zwroty akcji na polskiej wsi Zielona energia dla podkarpackiej wsi Pokłosie, czyli ubój rytualny na wsi