Na czasy pandemii Rolnictwo Wspierane przez Społeczność
W czasach COVID-19 Rolnictwo Wspierane przez Społeczność jest bezpieczną i odporną alternatywą dla rolnictwa przemysłowego
Międzynarodowa sieć URGENCI, 7 kwietnia 2020 r.
Międzynarodowa kampania na rzecz zmniejszenia tragicznych strat w konsekwencji kryzysu COVID-19, w którą jesteśmy wszyscy zaangażowani, to tylko wstęp do wielkiej kampanii, która jest przed nami – kampanii na rzecz zachowania i budowy zrównoważonych, lokalnych i terytorialnych systemów żywnościowych, które połączą producentów i konsumentów, zapewniając wszystkim zdrową i pożywną żywność. Dowiadujemy się teraz dużo na temat słabości i wad globalnego systemu dystrybucji żywności. Społeczności odkrywają, że nie mogą polegać wyłącznie na żywności, która wymaga transportu przez granice lub nawet z oddalonych regionów tego samego państwa. Zaś producenci z wielkoskalowych gospodarstw przemysłowych nie mogą opierać się na pracy pracowników migrujących, tak jak czynili to w przeszłości. W niektórych krajach żywność zaczyna gnić na polach. Wiele lokalnych rynków zostało zamkniętych. Dostawy podstawowych artykułów znikają na skutek paniki i wykupowania towarów, w tym w celach spekulacyjnych. W krajach takich jak Indie, gdzie rolnicy, tak jak wszyscy inni, podlegają ograniczeniom w przemieszczaniu się, pośrednicy korzystają kryzysu, kupując od nich produkty po zaniżonej cenie, a następnie sprzedając je bardzo drogo ludziom, którzy są w stanie zapłacić.
Reakcja Rolnictwa Wspieranego przez Społeczność (RWS) jest szybka i z powodzeniem przeciwstawia się kryzysowi. Aktywistka żywnościowa i wiceprzewodnicząca URGENCI – międzynarodowej sieci na rzecz RWS, Isa Alvarez opisuje sytuację w hiszpańskim kraju Basków: „Rząd zalecił zamknięcie targowisk, ale sieci RWS pracują intensywniej niż kiedykolwiek przedtem, Jedynym problemem jest to, że z powodu ograniczeń w przemieszczaniu się, tylko rolnikom zezwala się na dokonywanie dostaw, muszą to robić od domu do domu”.
Jesteśmy na krawędzi globalnego kryzysu żywnościowego, nie z powodu braku dostępnej żywności, lecz ponieważ nie można zebrać plonów bądź przetransportować produktów spożywczych wzdłuż długiego przemysłowego łańcucha systemu żywnościowego. Nie ulega teraz wątpliwości, że nasza przyszłość zależy od stworzenia mocniejszych, krótkich łańcuchów dostaw żywności, które umożliwiają osiągnięcie lokalnej suwerenności żywnościowej i identyfikowalności produktów. Jak powiedziała hodowczyni warzyw z holenderskiego RWS-u, Bregje Hamelynck: „Im bliższe źródło i im silniejszy związek pomiędzy rolnikiem między rolnikiem a konsumentem, tym bezpieczniejsze i pewniejsze dostawy żywności”.
Mamy również do czynienia z gwałtownym wzrostem cen żywności, co sprawia, że najuboższych rodzin nie stać na zakup podstawowych produktów. W przeciwieństwie do 2008 roku, kiedy kryzys żywnościowy był konsekwencją niedoborów żywności, obecnie takie braki nie występują. Jest to jedynie całkowite załamanie podaży i popytu systemu przemysłowego.
Natomiast lokalni rolnicy działający w modelu RWS szybko adoptują się do sytuacji i w bezpieczny sposób dostarczają żywność do swoich społeczności. Cytując Ruby van der Wekken z fińskiej sieci RWS „RWS-y są dzisiaj nie tylko najbezpieczniejszym sposobem pozyskiwania żywności, lecz także częścią rozwiązania na rzecz zdrowszej przyszłości”.
Gospodarstwa mogą sprzedawać swoje produkty bezpośrednio konsumentom i robią to. Charakterystyczna dla RWS-ów dystrybucja uprzednio zamówionych i opłaconych wyrobów z gospodarstw w miejscach znajdujących się na otwartej przestrzeni, jest jedną z najbezpieczniejszych form dostarczania żywności, z pewnością bezpieczniejszą od supermarketów! Istnieje również wiele innych kreatywnych lokalnych platform, które pojawiają się jak grzyby po deszczu, aby łączyć producentów i miłośników dobrego jedzenia. „W Chinach, podczas szczytu pandemii w styczniu popyt wzrósł o 300%” – powiedziała Shi Yin, pionierka RWS w tym kraju i wiceprzewodnicząca URGENCI. „Nasi rolnicy mieli trudności z zaspokojeniem zapotrzebowania”.
Wiele nowych inicjatyw w modelu „Paczka od rolnika” jest rozszerzeniem istniejący etycznych platform, takich ja RWS-y i lokalne kooperatywy spożywcze, inne są bardziej oportunistyczne, czasami posuwając się do podwojenia ceny udziałów w RWS-ach. Tak wysokie ceny z pewnością uniemożliwiają dostęp dla grup o niższych dochodach. Narusza to jedną z podstawowych wartości Rolnictwa Wspieranego przez Społeczność – zasadę solidarnej gospodarki, a więc dostępności, która jednocześnie zapewnia producentom godziwe dochody.
Podczas obecnej pandemii, cotygodniowa dystrybucja udziałów w RWS-ach zostala powszechnie utrzymana dzięki temu, że sposób w jaki się ona odbywa jest z natury rzeczy bezpieczny, a także ponieważ zarówno producenci jak i konsumenci niezwykle szybko zareagowali na sytuację i zapewnili jej zgodność z nowymi, bardzo rygorystycznymi przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny. Zamówione produkty przygotowuje się wcześniej. Ogranicza to radykalnie styczność ludzi z żywnością i kontakty pomiędzy ludźmi. Nie ma potrzeby gromadzenia się i stania w kolejce do kasy tak jak w supermarkecie. Każda grupa może zorganizować dystrybucję w taki sposób, aby samochód dostawczy pojawiał się o określonej godzinie i aby za każdym razem czekała na niego tylko niewielka grupka ludzi. Nie ma transakcji gotówkowych: wszystko jest zamówione wcześniej i opłacone on-line lub czekiem. Ma to duże znaczenie, ponieważ gotówka (zarówno monety jak i banknoty) może przenosić wirusy. Dystrybucja jest krótka i natychmiastowa. Redukuje to interakcje i potencjał skażenia. Zawsze zachowuje się odpowiednią odległość pomiędzy osobami. Wszystkie konieczne zalecenia sanitarne – częste mycie rąk, noszenie masek i rękawiczek podczas dotykania żywności oraz zalecenie dotyczące pozostania w domu w razie złego samopoczucia – są ściśle przestrzegane. Wreszcie, jeśli jesteś osobą z grupy wysokiego ryzyka, żywność może być dostarczona bezpośrednio pod twoje drzwi. Po prostu skontaktuj się z swoją lokalną grupą RWS, żeby się o tym przekonać. Powstaje także wiele nowych inicjatyw na rzecz zakładania dodatkowych RWS-ów w celu zwiększenia dostaw.
W wielu przypadkach narodowe i regionalne sieci RWS należące do międzynarodowej sieci URGENCI współpracują ściśle z lokalnymi władzami. Według przewodniczącej szwajcarskiej sieci RWS, Gaelle Bigler: „Członkowie i członkinie RWS-ów musieli zmodyfikować swoje praktyki, od zmiany systemu dostaw po koordynację pracy wolontariuszy. Jest to niezwykle skomplikowane, lecz jednocześnie bardzo ekscytujące, ponieważ wszyscy zdają sobie sprawę, że mamy do odegrania wielką rolę w zaopatrywaniu mieszkańców miast w zdrową żywność. Z powodu zamknięcia granic, wielkoskalowi hodowcy warzyw mają poważne problemy ze znalezieniem ludzi do pracy, ponieważ zwykle wynajmują tymczasowych, zagranicznych, nisko opłacanych pracowników, czego my, jako grupy RWS, nie robimy. Jestem koordynatorką sieci i kontaktowało się ze mną wielu funkcjonariuszy publicznych próbujących stworzyć listy wszystkich możliwych krótkich łańcuchów dostaw, i wszyscy oni znali nas i dziękowali nam za naszą pracę!”
Niezwykle ważnym, lecz zazwyczaj pomijanym, wymiarem dzisiejszej pandemii jest dobrostan społeczny i psychiczny. W czasach różnego rodzaju restrykcji dotyczących przemieszczania się ludzie stają się coraz bardziej odizolowani i z pewnością doświadczymy wielu negatywnych konsekwencji powiązanych z kryzysami społeczno-gospodarczymi, które nastąpią na skutek tej pandemii. Jak mówi Fatima Zohra Hocimi z Algerii: „Rolnictwo Wspierane przez Społeczność umożliwia ludziom łączenie się ze sobą nawzajem, przełamywanie granic społecznych i działanie na rzecz celu, który wykracza poza ich ograniczony własny interes. RWS w sposób wielowymiarowy przyczynia się do zdrowia społeczności i buduje ich przyszły dobrostan”.
Wiele sieci RWS na całym świecie łączy zasoby, aby wesprzeć swoich członków, tak jak w Wielkiej Brytanii: https://communitysupportedagriculture.org.uk/covid-19/ i we Francji: http://miramap.org/-COVID19-et-AMAP-toutes-les-infromations-.html). Są to niezwykle cenne inicjatywy, które umożliwiają zapewnienie ciągłości lokalnych łańcuchów dostaw.
W tym przerażającym momencie, kiedy tak bardzo potrzebujemy solidarności i współczucia, lecz musimy zachować fizyczny dystans, Rolnictwo Wspierane przez Społeczność ma do odegrania kluczową rolę w bezpiecznym żywieniu lokalnych społeczności. A ponieważ stoimy w obliczu jeszcze większego kryzysu na skutek zmiany klimatu, gospodarstwa rodzinne stosujące metody agroekologiczne stanowią najpewniejsze rozwiązanie problemu głodu i niedożywienia na świecie i wykorzystują moc fotosyntezy do zmniejszenia stężenia związków węgla w atmosferze, budując jednocześnie zdrowsze, żyźniejsze gleby, które mogą nas wszystkich wyżywić.
Musimy nadal patrzeć na ten kryzys z perspektywy długoterminowej. Co się stanie, gdy pandemia zostanie opanowana? Jak to wpłynie na przemysłowy łańcuch dostaw i alternatywne łańcuchy żywnościowe? Czy będzie to moment, w którym świadomość społeczna osiągnie nowy poziom i pozwoli na to, by chłopska agroekologia i rolnictwo rodzinne stały się podstawą naszego systemu żywnościowego? I czy spowodowana przez kryzys redukcja emisji gazów cieplarnianych przekształci się w trwałe zwycięstwo w walce o złagodzenie konsekwencji zmiany klimatu? Wszyscy wiemy, że powrót do lokalności naszych zrównoważonych systemów żywnościowych (i wielu innych rodzajów produkcji) może odegrać kluczową rolę w zagwarantowaniu, aby gospodarka solidarnościowa i suwerenność żywnościowa, które są kluczowymi elementami tej rozstrzygającej batalii o kolektywne przetrwanie rodzaju ludzkiego, zostały powszechnie uznane i stały się normą na całym świecie.
RWS-y w wielu krajach wykraczają poza swój tradycyjny sposób działania, tworząc platformy internetowe ułatwiające lokalnym producentom sprzedaż bezpośrednio do konsumentów. Naszą rolą jest wspieranie podejścia opartego na prawach człowieka, które dąży do ochrony źródeł utrzymania rolników i zapewnia konsumentom stały dostęp do zdrowej, pożywnej, lokalnej żywności, której potrzebują, aby wyżywić swoje rodziny. Jest to najskuteczniejszy dostępny nam sposób na przeciwstawienie się przepychanym poprzez różne procesy legislacyjne, od ONZ po Unię Europejską, coraz bardziej represyjnym środkom, które faworyzują rolnictwo przemysłowe. Apelujemy o większe wsparcie instytucjonalne dla sieci RWS w tym czasie kryzysu i dążymy do tego, by były one w stanie zaspokoić ogromny popyt na bezpieczną, pożywną i zdrową żywność. Spoczywa na nas odpowiedzialność za kontynuację, wraz z naszymi sojusznikami z innych ruchów społecznych, pracy na rzecz zagwarantowania, że nasze systemy żywnościowe nie zawiodą nas wszystkich. Naszą rolą jest promocja agroekologii i suwerenności żywnościowej, jako sposobu na realizację systemów żywnościowych tworzonych przez ludzi i dla ludzi.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o RWS-ach i społecznej ekonomii, prosimy odwiedź URGENCI Hub: hub.urgenci.net. Materiały, filmy video i broszurki można znaleźć w sekcji „“how to set up your CSA”.
Źródło: urgenci.net
Tłumaczenie: Jan Skoczylas
Powiązane artykuły
Jeśli nie zaznaczono inaczej, materiał nie może być powielany bez zgody redakcji.